www.pierwsza33.fora.pl

Justyna

jeden z tych punktów jest z internetu, mianowicie ten o sylwetkach psychologicznych. ale jest poprawny i łatwy do czytania, własciwie to sie pokrywa z poprzednimi punktami. wiec bez cisnien.

have fun;)

SESJA POLSKI.

1.Cechy powieści realistycznej :

A. realizm jako konwekcja literacka
B. kategoria mimesis.

->Powieść realistyczna naradza się w II połowie XIX wieku w Francji.
->Głównym hasłem są słowa Standara = ‘Powieść powinna być zwierciadłem przechodzącą się po gościńcu.
-> Realiści pragnęli odzwierciedlić prawdę o życiu odkryć prawa rządzące rzeczywistością i zaprezentować świat z punktu widzenia przeciętnego odbiorcy.
-> realizm odnosi się nie tylko do literatury ale do całej sztuki, jest to metoda fotograficzna która niczego nieodkształca i niepomija żadnych szczegółów.
->Komentarz narratora ograniczone do minimum.
->powieść realistyczna domaga się aktywnego udziału czytelnika.
->prawa wynika z dialogu między różnymi racjami prezentowanymi przez bohaterów którzy wypowiadają poglądy odmienne od autora.

B.
Mimesis, kategoria estetyczna wywodząca się z filozofii Arystotelesa, zakładająca naśladowanie natury w szerokim tego słowa rozumieniu (także zjawisk życia i postępowania człowieka) w dziele sztuki bądź utworze literackim. Nie oznacza wiernego kopiowania rzeczywistości, dopuszczając stosowanie deformacji (satyrycznej lub groteskowej) lub idealizacji. Mimesis postuluje poznawanie świata poprzez odtwarzanie ogólnych zjawisk i praw natury oraz życia.

2. Zbrodnia i Kara jako powieść realistyczna.
-> Dostojewski stworzył nowoczesną powieść – tzw : polifoniczną.
W zbrodni i karze występuje nowoczesny narrator, który nie poucza czytelnika i nie narzuca mu swoich poglądów. W tego typu powieści prawda o człowieku i otaczającym go świecie wynika z dialogów i różnych racji, która muszą zostać odczytane przez aktywnego czytelnika.

2.a. Dostojewski jako ojciec prozy psychologicznej :

-> Dostojewski został nazwany ojcem prozy psychologicznej ponieważ najważniejszą kwestią przedstawioną w utworze jest pschomachia czyli konflikt między dobrem a złem rozgrywający się w duszy głównego bohatera.

->zbrodnia i kara jest powieścią o nowoczesnym człowieku ulegającym zewnętrznym wpływom błądzącym lecz poszukującym własnej tożsamości i właściwej drogi życiowej w świecie ogarniętym destrukcjom. Patrząc na ten utwór jako przykład prozy psychologicznej należy zwrócić uwagę, że przedstawia on analizę złożoności motywów zbrodni gdyż Raskolnikow nie jest zwykłym mordercą. To człowiek niezwykle inteligentny, który rozważa istotę zabijania a także ziemskie kategorie dobra, zła, prawa i kary.
W głębi swej psychiki znajduje aprobatę zbrodni, czuje się jak ktoś kto przysłużył się ludzkości.

-> Dostojewski obserwuje i analizuje reakcję mordercy. Przedstawia jego stan chorobowy, poczucie osaczenia, narastające z niepewności a także swoistą interpretację wszelkich pytań i rozmów.
-> Te ciągłe analizy doprowadzają go do wewnętrznej pustki, załamania a w rezultacie do potrzeby oczyszczenia, pokory i wyrzeczenia.
Podsumowując należy stwierdzić że stan duszy Raskolnikowa po dokonaniu morderstwa i jego kolejna przemian oraz powolne dochodzenie do przyznania się to analiza kary. Dokładna i psychologiczna pozbawiona komentarzy.

-> jako powieść psychologiczna zbrodnia i kara postrzegana jest jako drobiazgowa praca badawcza nad ludzką naturą i odpowiedzią na pytanie czym jest zło tkwiące w człowieku i jakich potrzebuje okoliczności by się uzewnętrznić.

2.b Dzieje Rodiona Raskolnikowa.
-> Raskolnikow to 23 letni student prawa, zamieszkujący Petersburg w latach 60-tych ubiegłego stulecia.
->Zajmuje izdebkę, którą narrator porównuje do skrzyni lub trumny.
-> Bohater jest niezwykle wrażliwy, inteligentny i ambitny dlatego bardzo silnie przeżywa emocje wynikające z nieprzystawalności swoich pragnień do świata w którym przyszło mu żyć. Odczuwa odradzę wobec rzeczywistości, która staje się powodem ucieczki w świat przeżyć. Rozmawianie samym z sobą, mroczenie do siebie, chodzenie wśród ludzi ale nie dostrzegający ich.
-> ciasnota pomieszczenia które wynajmuje staje się przyczyną powstania planu zamordowania starej lichwiarki.
->Miotany jest sprzecznymi uczuciami, raz zamyka się w pokoju, innym razem szuka ludzkiego towarzystwa.
-Jest bohaterem nieustannie ulegającym wpływom zewnętrznym jak i wewnętrznym.
-> gardzi światem i próbuje zapanować nad nim stają ponad prawem; pisze artykuł w którym dzieli ludzi na niezwykłych ,właściwych i przeciętnych, który można nawet mordować
-> Samego siebie umieszcza wśród grupy niezwykłych i żeby tego udowodnić przygotowuje zabójstwo starej lichwiarki
-> Przypadek sprawia, że dowiaduje się kiedy jego przyszła ofiara będzie sama w domu. Kiedy zbliża się oznaczona pora szuka jakiegoś pretekstu który przynagliłby go do zabójstwa.
-> Kiedy okazało się, że nie może ukraść siekiery z kuchnii jest bardzo zdenerwowany przez cały czas ma świadomość, że sprzemierzył się w diabłem, dokonuje morderstwa uważając ,że tym samym ucieka w idee Napoleona, jednak po dokonaniu zbrodnii jego cierpienie jest ogromne. Znajduje się w stanie chorobliwego pobudzenia emocjonalnego, nie potrafi utrzymać kontaktów z otoczeniem jest coraz bardziej wyizolowany. Kiedy zostaje wezwany na policję w sprawie niewykupionego weksla przypadkowo staje się świadkiem rozmowy na temat morderstwa lichwiarki. Wtedy traci świadomość, opanowanie, racjonalne myślenie. Całe dnie leży w swojej ‘trumnie’ i rozmyśla.
-> W tym czasie opiekuje się nim jego przyjaciele Razumichin.
-> Kiedy do Petersburga przyjeżdża Dunia wrac z Matką również wrażają chęć zajmowania się Raskolnikowem. Mimo , że Radiom nie widział ich ponad 3 lat, stroni od spotkań z nimi.
->Ciągłe analizowanie swojego postępowania i narastające zagrożenie z strony śledczego prowadzą go do popełnienia kolejnych błędów , rzucając na siebie podejrzenia. Kiedy jest mowa o zabójstwie rodion nagla ożywa i zadaje dużo pytanie często wymieniając szczegóły które go zdradzają.
-> W tym czasie zbliża się tez do Sonii, która symbolizuje mądrość. Ona czyta mu biblię i stara się mu pomóc . dlatego właściwie jej tylko zdradza swoją tajemnicę wyznawając jednocześnie , że poniósł klęskę ponieważ zabijając staruchę zabił siebie nie osiągając niczego.

-> Sonia jest osobą, która ocala rodiona czytając mu o wskrzeszeniu ….. podkreśla, że najważniejsze jest wiara . To też przekonuje go że najlepszą drogą do przebaczenia jest cierpienie
-> Rodion uwierzył że Chrystus cierpiąc na krzyżu odkupił świat dlatego zgłasza się na policję żałując za popełnione grzechy , kładnia się i całuje ziemię, czyni to w sytuacji gdy do zabójstwa lichwiarki przyznał się jeden z malarzy.

->Raskolnikow zostaje uwięziony, osądzony i skazany na katorgę.
-> po upływie roku w czasie, którego harował zarozumiał, że kocha Sonię i miłość ta jest dla niego źródłem życia.

2.C interpretacja tytułu ‘Zbrodnia i Kara’

-> Interpretacja tytułu związana jest z faktem, że dokonując zbrodni na starej lichwiarce Rodion poniósł karę i zmartwychwstał moralnie. Przyjmując cierpinie odzyskał zdolność kochania. W ten sposób Dostojewski zwaraca uwagę czytelnika, że zwycięzy chrześcijański system wartości w którym najważniejsze jest umiejętność poświęcenia się dla innych, wyrzekanie się siebie i przyjmowanie cierpinia. Zgodnie z tą teorią żyją wszyscy pozytywni bohaterowie tej powieści. Szczególnie wyraźne jest to w postępowaniu Soni i Duni, które idą drogą wytyczoną przez mesjasza.
-> Interpretacja tytułu doprowadza nas do wniosku, że sens ludzkiego istnienia polega na wspartym ideami nowego testamentu poświęcenia się grzejników. Na tym polega sens nowej moralności zapoczątkowanej przez Chrystusa złożeniem obietnicy zbawienia grzeszników, z którymi dzielił śmierć na krzyżu. Jezus umarł z łotrami i dla łotrów podobnie w losach opisanych w powieści Dostojewskiego, bohaterów będących naśladowcami Chrystusa, wniosłość i upadek splatają się ze sobą. Każda zbrodnia musi zostać ukarana a sensem ludzkiego życia jest nadzieja.

2d. Sylwetki psychologiczne bohaterów ‘zbrodni i kary’

Glównym bohaterem jest Rodion Raskolnikow, byly student prawa. Znajduje sie on w trudnej sytuacji materialnej - nie ma srodków by ukonczyc studia. Rodion obserwuje wokól siebie ludzi. Na kazdym kroku zauwaza nierównosc spoleczna i wielkie obszary nedzy. Ma on poczucie odpowiedzial-nosci za ta sytuacje, poszukuje sposobów przelamania zla w spoleczenstwie, czuje sie jednostka po-wolana, by zaradzic problemom innych. Jako wybitna jednostka czuje sie zdolny do zapewnienia innym szczescia czynem niemoralnym i niezgodnym z prawem - morderstwem. Na swoja ofiare wybiera spoleczna wesz , lichwiarke Alo-ne, pasozytujaca na biednych, która korzystnie jest usmiercic. Raskolnikow chce zrabowane kosztow-nosci przekazac innym ludziom - wtedy tez zbrodnia moze byc usprawiedliwiona. Takie poglady pogłębił pod wplywem wczesniej opracowanej teorii zbrodni ujetej w formie artykulu. Teoria Rodiona usprawiedliwia zbrodnie dokonana przez jednostke na rzecz szczescia ogólu. Raskolnikow matema-tycznie wylicza oplacalnosc tego czynu. Warto usmiercic wesz wykorzystujaca trudna sytuacje in-nych ludzi do pomnazania wlasnego majatku. Jej pieniadze moga wiele zmienic w zyciu tych, na któ-rych pasozytowala . Zachowanie bohatera wskazuje na dzialanie z premedytacja, jedynie zabójstwo Lizawiety - siostry lichwiarki jest przypadkiem. Rodion obserwuje mieszkanie lichwiarki i poznaje jej zwyczaje. Nastepnie przygotowuje atrape papierosnicy , która jest pretekstem pójscia do niej i siekiere, która jest narzedziem zbrodni. Raskolnikow przystepuje do realizacji planu. Zabija lichwiarke, zabiera jej klucze i otwiera nimi kuferek z kosztownosciami. Niespodziewanie wraca siostra Alony, zaskoczo-ny ta sytuacja zabija równiez ja. Strach opanowywal go coraz gwaltowniej, szczególnie po tym drugim, zgola nieprzewidzianym morderstwie. Zapragnal co rychlej stad uciec [...] i to nawet nie ze strachu o wlasna osobe, lecz z samej zgrozy i obrzydzenia do tego, co uczynil Widac nieprzystosowanie psychiki Rodiona do podobnych zdarzen. W pierwszej chwili sadzil, ze zwariuje. Zrobilo mu sie okropnie zimno [...] Teraz zdjely go nagle dreszcze [...] az podrzucalo go calego Czul w sobie okropny nielad. Bal sie, ze nie potrafi nad soba zapanowac Rodion wylacza sie z otoczenia, staje sie podejrzliwy, agresywny. Niedawny nadczlowiek staje sie psychicznym slabeuszem. Nie potrafi wykorzystac lupu zgodnie z planem - chowa go w przypadko-wym miejscu. Swiadczy to, ze boi sie ujawnienia zbrodni, sadu i kary. Nie mysli juz o zbawiennej mi-sji na rzecz ludzkosci, traci poczucie wlasnej wybitnej indywidualnosci. Maltretuja go wspomnienia i ciagle rozmowy o sensacyjnym zabójstwie dwóch kobiet prawie wszedzie, gdzie sie pojawi. Zmagania z uporczywymi myslami, wyrzutami sumienia, cierpieniem, ciaglymi wspomnienia-mi wprowadzaja bohatera w stan straszliwych duchowych katuszy. Ogarniaja go watpliwosci i wstret do siebie samego. Stworzona teoria zbrodni okazala sie zawodna, nie brala pod uwage przezyc, uczuc, a takze dodatkowych komplikacji. Depresja bohatera staje sie uciazliwa dla otoczenia, zwlaszcza dla rodziny. Koniecznosc ukrywania prawdy i prowadzenia misternej gry z sedzia sledczym przekracza odpornosc wrazliwego i udreczonego wlasnymi myslami mlodego czlowieka. Z czasem Rodion zrozumial, ze zadna teoria nie moze usprawiedliwic morderstwa, chocby bylo wymierzone w czlowieka otoczonego powszechna pogarda i nienawiscia. Rodion stal sie ofiara wla-snej zbrodni dokonanej na dwóch kobietach. Swiadomosc tego czynu odebrala mu spokój i zburzyla porzadek zycia. Nie umie normalnie funkcjonowac w kregu przyjaciól i rodzinie. Gardzi soba, rozwa-za samobójstwo, czuje sie podle. Postanawia odkupic swój czyn - oddaje sie w rece sprawiedliwosci. Zostaje zeslany na Syberie. Tam po przewartosciowaniu wlasnych pogladów, po przeczytaniu Ewan-gelii i dzieki postawie Soni Raskolnikow odradza się

Druga osobowoscia w utworze jest Marmieladow. Jego osobe poznajemy gdy Raskolnikow jest w szynku. Marmieladow dosiada sie do niego i zaczyna opowiadac o sobie . Jest alkoholikiem, bylym radca tytularnym. Jest ufny i szczery wobec ludzi, lubi z nimi rozmawiac. Nie zwraca uwagi na chichotania i docinki ze strony przypadkowych sluchaczy. Czuje sie winny za stwo-rzona sytuacje finansowa rodziny. Zdaje sobie sprawe, ze nie umie byc mezem na jakiego zasluzyla Katarzyna Iwanowna. Bardzo ja kocha i mówi o niej z miloscia. Niech bede swinia, ale ona jest dama ! Ja stworzony jestem na podobienstwo zwierzecia , lecz moja malzonka, jest osobawyksztalcona... Sprzedal ponczochy i chusteczke zony by miec za co pic. Tlumaczy sie dlaczego pije, co go do tego sklania. Im wiecej pije, tym wiecej odczuwam. Wlasnie dlatego pije, ze w trunku tym szukam wspólczucia i serca. Nie wesela szukam, lecz jedynie bolesci ... Pije al-bowiem pragne dotkliwiej cierpiec ! Obowiazki osoby zarabiajacej przejmuje jego córka - Sonia, która zarabia sprzedajac swoje cialo. Pra-ce Soni Marmieladow traktuje jako wielka ofiare na rzecz potrzebujacych. Gdy on dostaje prace wszy-scy sie cieszyli, lecz szanse te zaprzepaszcza. Po przyniesieniu wyplaty do domy, tej samej nocy wy-krada ja i zaczyna znowu pic. Nie wraca na noc do domu, spi na barkach z sianem. Gdy brakuje mu pieniedzy, idzie do Soni po gotóweczke na klina . Bierze od niej ostatnie kopiejki. Uwaza, ze jemu nie nalezny sie ani zal ani wspólczucie. Mnie zalowac nie ma za co ! Ukrzyzowac mnie trzeba, do krzyza przybic a nie zalowac Wierzy w milosierdzie Chrystusa, ze zbawi Sonieczke jak i pijaka takiego jak on. ...przemówi i do nas: Chodzcie i wy! - powie Chodzcie pijaniusiency ! Chodzcie slabiutcy [...] Swinie jestescie ! Na obraz i podobienstwo bestii; ale chodzcie i wy tez. Przyznaje racje dzialaniu Katarzyny, ze wczepi mu sie we wlosy gdy wróci do domu. Uwaza, ze be-dzie to sluszne i nie sprawi mu to bólu. To mi jest rozkosza ! I to jest nie bólem lecz rozkosza ! - pokrzykiwal, szar-pany za wlosy, a nawet raz wyrznawszy lbem o podloge Pewnego dnia wpada pod powóz. Konajac na kanapie w swoim domu prosi rodzine jedynie o przeba-czenie. Podsumowujac byl to typ pijaka wrazliwego, rozumiejacego, ze zle robi, lecz nie majacego dosc sily, by sie z nalogu podniesc. Taki juz rys mego charakteru: jestem urodzone bydle !

Sonia-‘mądrość’
To dziewczyna, która na skutek nędzy w jakiej żyła jej rodzina , za namową macochy została prostytutką. Jest to jednak najszlachetniejsza postać zbrodni i kary. Zgodziła się znosić hańbę dla swoich bliskich i nawet na moment nie utraciła wiary w sens istnienia i dobroć Boga.
Rodion poznał Sonię po śmierci Marmieładowa i od tej pory szuka ciągle towarzystwa dziewczyny będąc przekonanym, że łączy ich wspólny cel, którym jest osiągnięcie wolności i zdobycie władzy. Jednak Sonia nie jest podobna do niego. Cierpi chcąc upodobnić się do Chrystusa wierzy ona , że bóg nie jest obojętny wobec ludzkich tragedii. Nie szuka ona odpowiedzi na sens istnienia ona po prostu żyje, cierpi i wierzy. Jest pokorna i to pozwala jej odnaleźć miejsce w świecie. Jest przekonana o ważności cierpienia w naszym życiu dlatego pragnie pomóc radionowi i przyjąć na siebie wszelkie uciążliwości jego kary nawet kiedy po próbie skompromitowania jej przez łużyna, który oskarża ją fałszywie o kradzież pieniędzy podrzuciwszy wcześniej banknot do jej kieszenii. Sonia pojmuje , że propagowane przez Chrystusa metody postępowania tj : pokora , cierpliwość, łagodność nie chronią przez niebezpieczeństwem. Jednak nie traci wiary. Całkowicie rezygnuje z myśli o sobie. Poświęca się dla innych. Ma siebie za nic co często wyrzuca jej Raskolnikow.
Uważa , że zamiary Boże są nieprzeniknione i godzi się z tym. Twierdzi, że niewolno o nie pytać i waża , że człowiek nie ma prawa rozsądzać kto ma żyć a kto nie. Jedynym i ostatecznym sędziom jest Bóg. To własnie Sonii udaje się przekonać rodiona , że powinien przyjąć cierpienie i odkupić się przez nie.

2e Granice wolności człowiek
Każdy na ten temat napisał wypracowanie więc ja teraz nie będę odpowiadać na to pytanie.

Pan Andrzej

awangarda (franc.avant garde - straz przednia) - zespol zjawisk w sztuce na poczatku XX wieku charakteryzujacych sie antytradycjonalizmem (odrczuceniem tradycji, dorobku kulturowego), prezentyzmem (nastawieniem na wspolczesnosc, szukaniem we wspolczesnosci inspiracji tworczej), programotworstwem (teoretycznym uzasadnieniem procesu tworczego), odejsciem od naturalizmu

Pan Andrzej

AwAnGaRdA KrAkOwSkA - grupa literacka skupiona wokol pisma "Zwrotnica" (chcemy dokonac zwrotu w sztuce-Peiper) wydawanego w latach 1922 - 1927. Przywodca grupy byl Tadeusz Peiper. Ich slynne haslo 3xM oznaczalo Miasto, Maszyna,Masa. Chcieli przez to glosic kult nowoczesnej cywilizacji, maszyny techniki i wyrazic dynamike wspolczesnego swiata. Mowili, ze poezja nie moze byc anachroniczna (przestarzala). Adresatem poezji byla masa. Odrzucali takie cos jak natchnienie, emocje i intuicja. Uwazali, ze poeta jest jak murarz, bo on tez buduje - uklada slowa, czyli poeta to rzemieslnik slowa. Unowoczesniali jezyk. Zwiazane z tym byly ekonomizacja srodkow poetyckich (oszczednosc slow za pomoca zwiezlego przekazywania mysli, gdyz sens tkwi w skrócie i sile metafory) nowa metafora i haslo ekwiwalentyzacji uczuc (tworzenia nowych okreslen - ekwiwalentow zamiast uzywania funkcjonujacych nazw, albowiem uczucia nie sa przekazywane wprost).
Sklad grupy: Julian Przyboś, Jan Brzękowski, Jalu Kurek, Adam Ważyk i Tadeusz Peiper.

Pan Andrzej

Tadeusz Peiper (ur. 3 maja 1891 w Krakowie, zm. 10 listopada 1969 w Warszawie)-teoretyk awangardowy pisal tez poezje i dramaty, ale jego tworczosc literacka byla jednak slaba. W krotki i o dosadnej formie wierszu "Miasto" poeta pokazal, ze czlowiek zajmujacy sie budowa miasta zamieszkuje jakby sam w sobie, bo wznosi je z wlasnych rak. Porownuje go do bliskiemu mu tworcy- Boga.

Program poetycki Peipera jest przedstawiony w dziale AwAnGaRdA KrAkOwSkA

Pan Andrzej

Interpretacje wierszy:

Notre-Dame
Wiersz jest bogaty w srodki stylistyczne. Dominuja tam glownie metafory, ktore nadaja ten wiersz dynamice. Przybos uzyl swojej techniki poetyckiej, ktora sluzy do przedstawienia rzeczywistosci uzywajac pierwszoosobowego podmiotu lirycznego.
Czlowiek stoi przed slynna paryska katedra i zadaje sobie pytanie "Co znacze ja zywy o krok od filarow". Czym on jest przy tej ogromnej i masywnej budowli? A zatem Przybos poruszyl tutaj problem egzystencjalno-spoleczny. "wyszydzony opluty wśród poczwar rozdziawionych deszczem"- jak maly i slaby jest czlowiek...
Na koncu jednak poeata daje optymistyczna odpowiedz, ze to czlowiek stworzyl te budowle, to on jest najwyzsza istota.

Pan Andrzej

Z Tatr
"taterniczka, ktora zginela na Zamarlej Turni"- narzeczona Przybosia. Jak zwykle na podstawie idealu napisal ten wiersz z jak najmniej slow, ale zawierajaca jak najwiecej tresci. Metafory nadaja nadaja ten utwor dynamizm, odtwarzaja groze , jaka towarzyszyla ostatnim chwilom zycia wiszacej na skale taterniczki. Wiersz zbudowany zostal na zasadzie przeplatajacych dwoch punktow widzenia: znajdujacej sie tuz nad przepascia taterniczki oraz pozornie chlodnego i pozbawionego emocji podmiotu lirycznego. Zawiera opis miejsca, w ktorym rozegra sie tragedia. Poczatkowo dominuje cisza i spokoj, lecz jest to cisza przed burza. Swiadcza o tym uzyte oksymorony jak chocby "niewybuchly huk skal" czy "wrzask wody", powodujace, ze nastepuje przawdziwe "gromobicie ciszy". Zaraz potem rozgrywa sie groza - "Na rozpacz- jakze go malo! A groza- wygorowana!" . Taterniczka wisi bad przepascia, przerazona ("gwaltownym uderzeniem serca powalony szczyt") walczy ze smiercia, nie wytrzymuje jednak wysilku i spada w otchlan. "w oczach przewraca sie obnazona ziemia..." - Swiat wiruje w oczach przewrajacej sie taterniczki.
Smierc tez jest przedstawiona za pomoca metafory.

Lala

czekam, żeby ktoś walnął to wszystko w jeden post... da się?? pamiętam, ze na zimową sesję bartek dawał radę Very Happy

teraz też da xD??

Wiki

Julian Tuwim – twórczość
Julian Tuwim (12.09.1894/Łódź-27.12.1954/Zakopane). W latach 1916-1918 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim oraz współpracował z warszawskim czasopismem studenckim „pro arete et studio”. W roku 1918 był współzałożycielem kabaretu poetyckiego „Pikador” i czołowym przedstawicielem grupy poetyckiej „ Skamander”. Pisał do miesięcznika ”skamander” oraz później do tygodnika „wiadomości literackie”. Pisał także do pism satyrycznych „ Cyrulik warszawski”; „ Szpilki”. Był również współpracownikiem i kierownikiem literackim warszawskich kabaretów artystycznych. Pisał TEKSTY GÓŁWNIE DO KABARETU „ Qwi pro Qwo” (1919-1932). Pisał także do kabaretów „banda” (1932-1934) i „Cyrulik Warszawski” (1935-1939). W czasie II wojny światowej przebywał na emigracji ( był pochodzenia żydowskiego i znajdywał się na czarnej liście Hitlera) i współpracował m.in. z wydawnictwami londyńskimi. Wrócił do kraju w 1936 r. (w czerwcu).

W twórczości Tuwima mamy bardzo dużą różnorodność tematyczną:
1 nurt jego twórczości to negacja dekadenckich nastrojów oraz zachwyt nad codziennością.
- opis ulic __________
Motyw urbanistyczny – realia wielkiego miasta.
- jazda tramwajem____ 

-zauroczenie samym faktem istnienia.

Dzieła: „ czyhanie na pana Boga”; „ Sokrates tańczący”; „ siódma jesień” oraz IV tom wierszy. W tym okresie twórczości widać:
- wpływy teorii filozofa Bergsona ( szczególnie biologizm, witalizm).
- filozofii Nietzschego- zachwyt nad życiem.
- nawiązania do rosyjskiego futuryzmu i niemieckiego ekspresjonizmu.
Bohater liryczny utworów Tuwima jest stylizowany na autoportret autora ale przedstawia on zwykłego człowieka. Przeżywa wszystko tak jak inni oraz posługuje się językiem potocznym(pojawiają się kolokwializmy, brutalizmy, wulgaryzmy oraz wplątywane są zwroty w drugiej osobie).
Wiersze: „ Wiosna” ( biologizm- fascynacja biologiczną naturą człowieka. Człowiek jest zniewolony własną cielesnością, instynktem. Ten wiersz jest tego świetnym przykładem); „Ranyjulek”; „ do krytyków”; „ Ja”; „Pan”; „A jak sobie wieczorem”.
2 nurtem twórczości Tuwima były wiersze o tematyce społecznej. Refleksje polityczne, krytyczna ocena rzeczywistości. Tomiki: „Słowa we krwi”; „Rzecz czarnoleska”; „Biblia cygańska”. W tych tomikach odchodzi od tendencji witalistyczno-ekspresjonicznych. W utworach z tego okresu odnajdujemy protest przeciwko niesprawiedliwości, nędzy. Tuwim będzie tu demaskował prymitywne wzorce życia, zakłamanie, fałsz (wiersze: „mieszkańcy”; „pogrzeb prezydenta Narutowicza”; ”rewizja” ). Od tomiku „rzecz czarnoleska” zauważamy również zmianę w podejściu do słowa poetyckiego (Np. w” Rzeczy czarnoleskiej” jest poszukiwanie ładu i harmonii). J.Tuwim sięga także po wzory klasyczne ( polskie: od J. Kochanowskiego, do romantyków- Norwida i zagraniczne: Horacy, Puszkin). Pojawiają się przekonania o znaczeniu kultury nadającej sens i wartość życiu ludzkiemu.
3 nurt. Zainteresowanie słowem.
W tym czasie zaczyna się interesować operowaniem słowem i obrazem oraz (zaczyna) zagadnieniem słowa-znaku i jego stosunkiem do desygnatu. „Sitowie”
4 nurt w poezji Tuwima to twórczość dla dzieci. Poeta łączy w tych wierszach liryzm z dowcipem, wykorzystuje różne walory języka ( rytmikę, onomatopeiczne słownictwo) np. „lokomotywa”; „słoń trombalski”; „Zosia samosia”; „ Spóźniony słowik”; „ Abecadło”. Tymi wierszami trafi do psychiki dziecka.
W latach wojny napisał poemat dygresyjny „ Kwiaty polskie” nawiązując do tradycji romantycznego poematu dygresyjnego („Beniowski” J. Słowackiego). W utworze tym łączy fragmenty o różnym charakterze od lirycznych wyznań, polemik politycznych do refleksji politycznych.
Jest autorem wielu tekstów do kabaretów, świetnie parodiował style różnych twórców, dokonywał lirycznych przekładów – głównie z języka rosyjskiego (np. „słowo o wyprawie Igora”). Wynikiem jego zainteresowań historyczno-literackich były opracowane przez niego antologie „ cztery wieki fraszki polskiej”; „polska nowela fantastyczna”.
Zbierał ciekawostki z zakresu kultury obyczajowej „ czary i czarty polskie”; „ Wypisy czarnoksięskie”. Dokonywał także adaptacji teatralnych np. „Żołnierz królowej Madagaskaru” według Dobrzyńskiego. Pisał również utwory estradowe, kabaretowe, teksty szopek politycznych, piosenki, skecze. Często pisał pod pseudonimami. Pisał wiersze miłosne utrzymane w tonacji sentymentalnej.

Wiki

realia wielkiego miasta i opis ulic to motyw urbanistyczny ( o to chodzi tam w tym poplątanym schemacie)

Wiki

ej mieliście to powstawiac do soboty wieczorem...qrwa co wy sobie jaja robicie? mówiłam że nie wstawię Tuwima dokpuki wy nie wstawicie reszty ale stwierdziłam że nie będę tak beznadziejna jak co poniektórzy z was....

Michał

30. Dzieje Wokulskiego i Ignacego Rzeckiego na tle burzliwej historii XXI

Lalka Prusa osadzona jest w konkretnych wydarzeniach historycznych epoki. Z powstaniem listopadowym związany jest już stryj Wokulskiego a on sam bierze udział w powstaniu styczniowym. Z kolei Rzecki to wielki patriota gotowy do poświęceń dla ojczyzny zarówno Wokulski jak i Rzecki to bohaterowie romantyczni, którzy biorą udział w walkach o wolność „nasza i wasza”. Wokulski jest konspiratorem a za udział w powstaniu styczniowym zostaje zesłany na Syberie. Aktywny w walce w czasach młodości jest także Rzecki, który bierze udział w walkach Kampanii Węgierskiej w czasie Wiosny Ludów. Jest on także uczestnikiem powstania Styczniowego. Subiekt Rzecki pisze swój pamiętnik gdzie ukazuje swoja przeszłość powstańcza. Jest zagorzałym bonapartysta i oczekuje jakiejś wielkiej wojny ogólnoeuropejskiej, która dałaby wolność Polsce. Stary Rzecki wspomina wielkość napoleona i w dalszym ciągu liczy na pomoc Francji. Ideały które wyznawał Rzecki jak i Wokulski przegrały z otaczającym bohaterów rzeczywistością.

29. Konstrukcja narracji w Lalce.

Główny watek powieści to dzieje Wokulskiego (subiekt, konspirator, zesłaniec, kupiec, finansista, uczony) oraz jego miłość do Izabeli. Są także watki poboczne, do których należy historia rodziny Minclów, Łęckich, Krzeszowskich, Pani Stawskiej, Ochockiego, Wąsowskiej, Starskiego i innych. Bardzo ważna narracja Starego subiekta Rzeckiego, który pisze pamiętnik i ukazuje w nim wydarzenia poprzedzające właściwą akcje powieści, okres od roku 1840 do 1878. Natomiast aktualny czas powieści to początek roku 1878 do końca roku 1879. W powieści mamy 2 rodzaje narracji. Pierwszy narrator (autor) opowiada on o wydarzeniach aktualnych rzadko cofa się wstecz. Czasami jedynie przytacza szczegóły z życia wcześniejszego bohaterów. Ten 3 os. narrator ukazuje nie tylko wydarzenia realistyczne, ale także prezentuje monologi wewnętrzne, czyli myśli i zwierzenia bohaterów. Drugi typ narratora to stary subiekt piszący pamiętnik. Opowiada on o zdarzeniach dawnych, w których sam brał udział. Jest to narracja 1 os. W zdarzeniach tych pojawia się także postać Wokulskiego sprzed lat. Ten narrator tworzy swój odrębny świat, w którym jednak czasami umieszcza wydarzenia współczesne. Powieść zawiera również epizody:
- historia studentów
- proces o Lalkę
- pracownia Geista

31. Idee pozytywistyczne i romantyczne w Lalce.

Idee romantyczne i pozytywistyczne skupiają w sobie Rzecki i Wokulski. Wokulski jest pozytywistą, ponieważ jest kupcem. Cechuje go energia i przedsiębiorczość. Potrafi powiększać majątek, ale jest także filantropem, pomaga Wysockiemu, Magdalence.
Interesuje się także nauką i wynalazkami. Studia przerywa aby iść do powstania. Jest człowiekiem praktycznym. Posiada jednak dusze romantyka, bo bierze udział w walce o wolność i konspiracji. Przeżywa także romantyczna miłość do Izabeli, którą na wzór romantycznych kochanków idealizuje. Jego miłość kształtuje się pod wpływem poezji Mickiewicza. Wokulski daje się obezwładnić wyobrażeniu o miłości i nie dostrzega realiów. Rozczarowany postawą Izabeli próbuje popełnić samobójstwo tak jak bohater romantyczny.
Postawę romantyczna prezentuje także Rzecki. Ten uczestnik walk powstańczych, wielki patriota posiada jednocześnie cechy bardzo praktyczne. Jest subiektem w sklepie, ceni wysoko swoich przełożonych jest gorliwy i pracowity. Nie pracuje jednak do końca tylko dla siebie. Kocha Wokulskiego i dla niego pracuje nawet za darmo, czego inni subiekci nie mogą zrozumieć.
Naukowcem o duszy romantyka jest Ochocki to nie typowy arystokrata, fanatyk wiedzy i techniki. Ale jak romantyk żyje marzeniami. Posiada pseudonaukowa wizje metalu lżejszego od powietrza. Wszyscy trzej byli wielkimi marzycielami chcieli zmienić świat ale niestety rzeczywistość w której żyli nie była dla nich przyjazna. Mieli oni swoje ideały, na które nie było miejsca. Nie mogli oni realizować marzeń i w końcu przegrali.

bartek

Widze ,ze wiekszosc sobie w kule poleciała.....Tak myslałem...Jednak dla tych ,ktorzy sie chociaz troche postarali wstawie punkty,ktore robilismy z Wiki,Temujinem,Krzyskiem,Piotrem.

1.Cechy powieści realistycznej
Realizm jako koncepcja literacka:
-Jest to dążenie do przedstawienia człowieka w jego historycznym środowisku oraz respektowania wszystkich praw rządzących rzeczywistością.
-świat przedstawiony jest zwykle pokazywany w myśl reguł panujących zasad moralności i zdrowego rozsądku, zwykle jest przedstawiana z perspektywy przeciętnego odbiorcy.
Kategoria mimesis:
-jest to naśladowanie rzeczywistości w utworze literackim, została stworzona przez Arystotelesa, który nawet stworzył specjalne tezy dla tej kategorii:twórca może przedstawiać rzeczywistość taką jaką jest a nawet piękniejszą lub brzydszą. Twórca powinien przedstawiać rzeczy, które są typowe i ogólne. Twórca nie ma za zadanie relacjonować tego co już się zdarzyło, lecz to co jest prawdopodobne. W utworze literackim ważniejsza jest kompozycja od faktycznych zjawisk i rzeczy.
2.Zbrodnia i Kara Fiodora Dostojewskiego jako powieść realistyczna
,,Zbrodnię i karę'' można nazwać powieścią realistyczną, spowodu licznych informacji na temat świata przedstawionego, znamy dokładnie miejsce akcji, czas akcji, mamy podane wszelkie opisy postaci(wiek, powiązania rodzinne)i budynków, motywy,które ludzie od wieków doświadczają(problemy finansowe, rodzinne itd.), znamy złożoną psychologię, myśli bohaterów i ich perypetie, które są jak najbardziej prawdopodobne do istnienia we współczesnym świecie oraz motywy jakich i my doświadczamy(problemy finansowe, rodzinne itd.). Zasady moralności w utworze są, ale przedstawione są zwykle tylko patologie społeczne, które występują także we współczesnym świecie.
3.Fiodor Dostojewski jako ojciec prozy psychologicznej, co czyni go twórcą tej prozy i co takiego zawiera ,,Zbrodnia i kara''.
Fiodora Dostojewskiego można nazwać pionierem prozy psychologicznej ze względu na jego wysoce rozwinięte opisy stanu umysłów bohaterów, dalece zagłębione. Przykładem może być Rodion Raskolnikow, zbrodniarz, którego znamy przeżycia i uczucia. Autor pokazuje, jak rozwija się mechanizm zbrodni. Obok studium zbrodni mamy również rozważania nad istotą kłamstwa i jego znaczeniem w życiu jednostki, która próbuje dojść do prawdy. Autor pokazuje również zmiany, jakie dokonały się w życiu bohatera po dokonaniu zbrodni, jak zmienia się jego świat, życie, system wyznawanych wartości. W poznaniu myśli bohatera, autor podsuwa nam jego myśli(monologi wewnętrzne, nie uporządkowane i chaotyczne).
4.Dzieje Rodiona Raskolnikowa, jego myśli.
Rodion Raskolnikow pochodził z biednej rodziny, studiował w Petersburgu, ale z powodu biedy musiał ją przerwać. Jako osoba Rodion był bardzo inteligentny i ambitny. Na początku powieści zapoznajemy się z jego myślami, a w ten sposób jego teorią, która głosiła, że społeczność dzieli się na 2 części: ludzi słabych, którzy są poddanymi, narzędźmi ludzi wybitnych, wyjątkowych. Ludzie wyjątkowi według niego stoją ponad prawem obowiązującym normalne społeczeństwo. Ta teoria była główną przyczyną zabicia lichwiarki u której się zadłużył, drugą przyczyną była bieda. Uważał, że uratuje tysiące podobnych jak on od cięmiężycielki takiej jaką była lichwiarka. Kieruje się ideą Machiavelego ,,cel uświęca środki'' i zabija lichwiarkę siekierą, niestety w czasie gdy dokonywał zbrodni i rabował przyszła siostra lichwiarki, Rodion, który zatracił wtedy zdrowy rozsądek i zimną krew zabił ją także, po czym uciekł w popłochu. Ciała zostają znalezione w szybkim tempie. Przeżyty wstrząs pogłębia nerwową przypadłość Raskolnikowa. Rodion chowa zrabowane kosztowności. Następnie doznaje ataku choroby, któa przez 4 kolejne dni trzyma go w gorączce. Podczas choroby opiekuje sie nim przyjaciel Razumichin. O morderstwo starej lichwiarki zostaje oskarżony malarz pokojowy- Mikołaj. Dalsze zachowanie Raskolnikowa jest bardzo nieostrożne chetnie wszczyna on rozmowy o morderstwie, błąka się po mieście odwiedzając mieszkanie lichwiarki. Powodem jest jego sumienie. Z czasem popada w coraz głębszą paranoję oraz coraz bardziej boi się kary. Pewnego dnia Rodnion poznaje Sonię. Tego samego dnia w jego izdebce pojawiają się przybyłe do Petersburga matka i Dunia-siostra Rakolnikowa. Obie kobiety są przerażone stanem psychicznym Rodiona. Raskolnikowa zaczyna odwiedzać Sonię. Przez swoją paranoję poznaje zupełnie przypadkowo oficera śledczego Porfirego Pietrowicza. Roskolnikow w rozmowie ze śledczym nieostrożnie wykłada swoją teorię o niepodleganiu wybitnych jednostek ograniczeniom moralnym i społecznym. Tym samym kieruje na siebie podejrzenia śledczego. Przy bliższym poznaniu /Soni uświadamia sobie jej niezwykłą szlachetność. W końcu wyznaje jej swoją winę. Spotyka się ze współczuciem i litościa ze strony dziewczyny. Rozmowa z Porfirym, po której zdaje sobie sprawę, że śledczy jest przekonany o jego winie wywiera wpływ na dalsze postępowanie Rodiona. Przyznaje się do winy i zostaje skazany na 8letnia katorge syberyjską. Po przyznaniu do winy zostaje wyzwolony, to czego najbardziej się bał paradoksalnie go wyzwala, jest kara, ale jego sumienie staje się czyste, nie musi już skrywać tajemnicy.
5.Interpretacja tytułu ,,Zbrodnia i kara''
Jest to zestawienie dwóch idących w parze znaczeń, po zbrodni następuje naturalnie kara, jednak obie wpływają inaczej na zbrodniarza, po dokonanej zbrodni w człowieku coś się zmienia, nie jest już tym człowiekiem normalnym jakim był przed zbrodnią, przekracza granicę moralności oraz oczekuje a zarazem boi się kary, w przypadku Rodiona zbrodnia wywarła na niego głęboki wpływ, miał wyrzuty sumienia, paranoję, lęk przed karą, obłęd psychiczny, w końcu spotyka go kara, która o dziwo go wyzwala oraz daje mu szansę na odkupienie. Zbrodnia->kara->odkupienie.
6.Sylwetki psychologiczne 2 bohaterów ,,Zbrodni i kary''
Świdrygajłow-jest to osoba tragiczna, zepsuta moralnie, autodestrukcyjna-świadomie zatruwał sobie życie, kłamliwa, słaba psychicznie, degenerat, pomimo swych negatywnych widać w nim pierwiastki dobra.
Siemion Marmieładow- z jednej strony alkoholik, człowiek należący do marginesu społecznego, znękany nędzą, obojętny wobec złej sytuacji rodziny. A z drugiej strony kochający ojciec, zdający sobie sprawę i czujący winę za fatalną sytuację rodziny, mimo zatraceniu w alkoholu pozostają w nim ludzkie odruchy i uczucia np. wstyd, ma rozwiniętą świadomość oraz jest bystry.
7.Granice wolności człowieka na przykładzie ,,Zbrodni i kary''
W książce ,,Zbrodnia i Kara’’ Fiodora Dostojewskiego Raskolnikow, główny bohater książki, ubogi student, stworzył teorię, która głosi, że ludzie się dzielą na ,,wielkich’’, którzy swoim zachowaniem, rozumowaniem, i czynami są wolni od wszelkich rzeczy, czy są to prawa, czy normy społeczne. Oni posiadają oddzielne prawo dla siebie, ich nie obowiązuje prawo jednolite dla wszystkich. Po drugiej stronie stoją pod-ludzie, materiał budulcowy, przedmiot, rzecz, która podlega tym ,,wielkim’’. Raskolnikow kieruje się twierdzeniami Machiavelliego, który odrzucał zasady moralności, które nigdy się nie sprawdzały przy jakiejkolwiek władzy. Przyzwalał na kierowanie się mniejszym złem za cenę większego dobra. W osiągnięciu jakiegoś wyższego celu, pozwalał na używanie jakichkolwiek środków, nawet tych bezwzględnych i niemoralnych, kierując się zasadą ,,cel uświęca środki’’. Raskolnikow uważa siebie za kogoś kto należy do kategorii tych ludzi wielkich. Chcąc sprawdzić swoją teorię i siebie postanawia zamordować lichwiarkę, którą uznał za pasożyta społeczeństwa. Doszedł do wniosku, że gdyby ją zabił to wyzwoliłby setki ludzi, którzy znajdowali się w takiej samej sytuacji co on, a przy okazji ukradł by jej pieniądze i przeznaczył na dalsze studia oraz na rodzinę. Przez całą książkę autor nigdy nie ocenia postacie, w ten sposób czytelnik sam ocenia postępowania bohaterów. Z początku odbiorcy uważają, że Raskolnikow ma rację, cena jednej bez wartościowej istoty za cenę licznych utrapionych, według Raskolnikowa to zwykła arytmetyka oraz handel, który się opłaca. Jednak z drugiej strony od kiedy to człowiek ma prawo wartościować życie w ten sposób? Od dziecka jest się uczonym, aby nie krzywdzić innych, ale samemu czytając początek książki i rozmyślania Raskolnikowa na ten temat, jest się skłonnym do przyznania mu racji. Problem wydaje się być prosty z początku, jednak gdy pojawia się moralność, rzecz prosta zmienia się w coś nierozwiązywalnego. Granice wolności człowieka są różne, zależą od danego człowieka, są ludzie którzy umieją ją przekroczyć i tacy którzy nie potrafią. Przełamanie granic wolności grozi upadkiem moralności i porządku. Granice wolności kończą się tam gdzie moralność.
8.,,Zbrodnia i kara'' jako zapowiedź Nitsche'go
Nietzscheańska analiza moralności wyróżnia dwa zasadnicze jej typy. Dla moralności panów pierwotnym jest pojęcie dobra, pojmowanego jako wszystko, co wzmaga poczucie mocy jednostki. Dobre jest to, co mi służy, wzmacnia mnie, daje poczucie siły. Dobry jest wróg, bo mogę z nim walczyć, dobry jest ból, bo mogę go znosić, dobry jest wysiłek, dobre jest cokolwiek, co napina moją wolę mocy. "Zło" jest pojęciem wtórnym i nie oznacza zła "metafizycznego", a jedynie to, co wolę mocy osłabia. Moralność niewolnicza bazuje z kolei na pojęciu zła jako pierwotnym, które rozumiane jest jako cierpienie i wysiłek. Złe jest to, co zadaje mi ból, co zmusza mnie do wysiłku i walki. Dobro jest ulgą w cierpieniu, spokojem. Cechą charakterystyczną moralności niewolniczej jest resentyment, uraza wobec świata, żal do życia, które nie spełnia oczekiwań.

A teraz porównajcie to z teorią Raskolnikowa, nie widzę tu podobieństwa. Idea Nietzschego nie ma nic tu do rzeczy.
9.Główne idee liryki modernistycznej (zmiany, nowości, cechy porzucone)-> zamiast tego napisze czym sie charakteryzuje modernizm
-oddzielanie utworów literackich ,,prawdziwych'', takich, które pełnią zadania dydaktyczne i często uznawane za elitarne od utworów dla ,,mas'', czyli popularnej.
-zmierzanie twórców do oryginalności, a w ten sposób odrzucanie tradycji oraz ułatwień językowych, które są specjalnie robione by ułatwić czytelność przeciętnemu odbiorcy.
-po przez dążenie do oryginalności, kreuje się nastawienie eksperymentatorskie.
-skłonność do włączania do utworów uzasadnień danych idei.
-usiłowanie nazwania i określania rzeczy, które są krótkotrwałe i zwykle są trudne do rozpoznania, np. uczucia.
-odrzucenie mimetyzmu, który był stworzony przez realizm.
10.Wyjaśnienie pojęć:
-Młoda Polska- okres literatury polskiej od 1890 do 1918, powstają w niej nowe prądy artystyczne i umysłowe takie jak:modernizm, dekadentyzm, symbolizm, ekspresjonizm, neoromantyzm, impresjonizm i katastrofizm. Jej twórcy odrzucali racjonalistyczną filozofię pozytywizmu, nawiązywali do tradycji romantycznej (dominacja uczuć i emocji nad rozumem), wiary w szczególną pozycję artysty w społeczeństwie oraz poruszali w swoich dziełach problemy społeczne, polityczne i filozoficzne. W pierwszym dziesięcioleciu Młodej Polski obserwowano narastanie nastrojów dekadenckich, pesymistycznych, które znalazły wyraz przede wszystkim w poezji.
-Modernizm jeden z głównych prądów artystycznych Młodej Polski, dominował w początkach Młodej Polski, jej nazwa pierwotnie zastępowała miano Młodej Polski, która została później wprowadzona.
-Neoromantyzm-jeden z prądów artystycznych Młodej Polski, był protestem wobec realizmu, twórcy, którzy byli zaliczani do neoromantyków, nawiązywali w swoich dziełach do myśli i idei romantyków.
11.Główne prądy literackie Młodej Polski (trzeba scharakteryzować dwie, więc podam dwa)
Modernizm-patrz punkt 9 Smile

Dekadentyzm- prąd literacki, według, której w utworach dominowały pesymizm oraz poczucie słabości, narodził się z niej katastrofizm, gdzie przedstawiano zagładę.
12.Symbolizm jako prąd artystyczny, charakterystyka
Uformowany z dekadentyzmu, jednak miał o wiele większe znaczenie, spowodu utworzenia nowego ideału poezji, której myślą było wyrażenie tego czego nie da się wyrazić po przez symbolikę, która posiada dwie znaczenia, pierwsza oczywista i powierzchowna, a druga ukryta zawierająca głębsze znaczenie. Taka poezja miała na celu docierania tam gdzie racjonalizm nie docierał, do rzeczy i zjawisk nie nazwanych i nie jasnych.
13.Impresjonizm, jako prąd artystyczny, charakterystyka.
Jest to ukazywanie świata przez pryzmat i temperament(uczucia jakiego doznał pod wpływem danego bodźca) twórcy, w powieści zwykle oznaczało to odstąpieniu od realizmu, kompozycji oraz konstrukcji przyczynowo skutkowej.
14.Naturalizm jako prąd artystyczny, charkterystyka.
Wywodzi się z pozytywizmu. Główną ideą naturalizmu jest przedstawianie w utworze zjawisk świata współczesnego w postaci surowej, autor musi być obiektywny, nie ma prawa komentować poczynań bohaterów, ani ich podporządkowywać prawom moralnym, przykładem może być człowiek i jego natura ludzka, w naturalizmie celem jest badanie jego faktycznych zachowań na różne sytuacje i bodźce, które występują w świecie rzeczywistym. Jednym ze znanych powieści naturalistycznych jest Pani Bovary Gustawa Flauberta.
15.Twórczość Kazimierza Przerwy Tetmajera(Wiki)
Twórczość K. Przerwy –Tetmajera
Kazimierz Przerwa Tetmajer 1865-1940, poeta ,prozaik, dramaturg, publicysta i krytyk sztuki. Czołowy liryk Młodej Polski. Sławę przyniosła mu zwłaszcza II i III seria Poezji (1894 i 1898.r.}
Programowy wyraziciel nastrojów dekadenckich w liryce, autor odważnych erotyków, impresjonistycznych liryków o tematyce tatrzańskiej oraz utworów prozatorskich opiewających folklor góralski i góralskich herosów.

1.Nastroje dekadenckie w liryce Tetmajera
Tetmajer nawiązuje w swoich lirykach do poglądów Szopenhauera [filozof żyjący w czasach romantyzmu a doceniony dopiero u schyłku XIX wieku, autor dzieła „Świat jako wola i przedstawienie”. Filozofia bardzo pesymistyczna – w świecie nie ma ładu ani wyższego celu, życie jest bezcelowe a jego istotę stanowi ból i cierpienie}. W wierszach : „Koniec wieku XIX” ; „Nie wierzę w nic” ; „Fałsz i zawiść” ; „Hymn do Nirwany” podmiot liryczny wyraźnie reprezentuje postawę dekadencką -poczucie bezcelowości istnienia, niechęć do jakiegokolwiek działania. Człowiek jest bezradny wobec losu ,bezsilny wobec mechanizmów dziejów, biernie zdaje się na los i bieg zdarzeń, ma poczucie ideowej pustki.

2.Impresjonistyczne liryki.
Pejzaż tatrzański pełen zadumy i melancholii. Prezentacja świata zewnętrznego jako subiektywnego wyobrażenia podmiotu lirycznego. Dążenie do utrwalenia ulotnych i trudnych do pojęciowego sprecyzowania wrażeń – chwila postrzegania. Duża ilość słownictwa dotyczącego kolorów i oświetlenia. Nastrój uzyskiwał przez użycie instrumentacji głoskowej (muzyczność) i epitetów -zapis migotliwych zjawisk ( blaski, efekty świetlne). Jego poetyckie obrazy unikały ostrych konturów( są jakby zamglone) ale są pełne dynamizmu - odkrywały zmienność świata wydobywaną przez padające promienie słońca, Nastrój ciszy. Zjawisko synestezji – łączenie wrażeń związanych z jednym zmysłem z wrażeniami pochodzącymi od innego np. „ srebrzystoturkusowa cisza”
Utworami Tetmajera gdzie widać wpływ impresjonizmu są : „Melodia mgieł nocnych”; „ W lesie” ; „Widok ze Świnnicy do doliny Wierchcichej”

3. Wiersze o tematyce miłosnej (erotyki)
Wiersze bardzo odważne ( jak na tamte czasy).Bohater liryczny szuka w miłości upojenia, które pozwoli zapomnieć o bólu istnienia. Intensywne doznania zmysłowe pozwalają uciec od absurdu egzystencji. Zaspakajają na chwilę głód wrażeń. Hedonistyczny (nastawiony na doznanie przyjemności) erotyzm w wierszach poety jest jednak zaprawiony cierpieniem – od doznania miłosnej rozkoszy blisko do destrukcji i śmierci. Miłość (wpływ poglądów Szopenhauera) daje tylko chwilowe zapomnienie. W lirykach odnajdujemy zachwyt nad cielesną urodą kobiety, zapis nie „spotkania dusz” ale spotkania ciał . Dominuje miłość zmysłowa.( wpływ epoki - modernistyczny mizoginizm( niechęć do kobiet), powszechne było przekonanie, że świat mężczyzn jest sferą ducha, intelektu a świat kobiet – instynktów biologicznych, zmysłów) Utwory: „Lubię kiedy kobieta”; Ja, kiedy usta…” cykl „Preludia”; „Mów do mnie jeszcze” .

4 Wpływy symbolizmu
Tetmajer nie jest autorem wierszy czysto symbolicznych ,ale nawiązuje do symbolizmu. Symbole jego są dość czytelne, zbliżają się do alegorii. Na przykład wiersz „Na Anioł Pański” – operowanie nastrojem, melodyjność. Poeta posłużył się tu częstym w epoce motywem wędrówki, która oddawać ma beznadziejne i smutne przemijanie ludzkiego życia. Wprowadza personifikacje zadumy, „tęsknicy” czy samotnej duszy. Wiersz ma wywołać u odbiorcy określone nastawienie emocjonalne
.
4. Podhale
Zainteresowanie Podhalem przejawiało się przede wszystkim w epice - powieść „Legenda Tatr„ składająca się z dwóch części : „Maryna z Hrubrego” i „Janosik Nędza Litmanowski” ; zbiór opowiadań „ Na skalnym Podhalu”. Napisał również sporo utworów poetyckich, których bohaterem jest Janosik – „Ballada o Janosiku”; „Jak Janosik tańczył z cesarzową” ; „Ballada zbójecka”. Utwory te napisane są stylizowaną gwarą podhalańską. Autor często wykorzystywał wątki znane z autentycznego folkloru góralskiego. Widać w nich fascynację typem bohatera jakiego stworzyła kultura Podhala – jednostki o silnym poczuciu niezależności, żyjącej według własnych zasad moralnych, silnej i odważnej, nieuznającej żadnych norm społecznych, uosabiającej ludowe poczucie sprawiedliwości i ludową solidarność.

(W okresie I wojny światowej działał jako dziennikarz na rzecz Legionów. Po wojnie mieszkał w Warszawie. Z powodu choroby psychicznej wycofał się z życia.)

WIERSZE PROGRAMOWE KAZIMIERZA PRZERWY-TETMAJERA

„KONIEC WIEKU XIX”
- budowa stroficzna, rymy okalające, wiersz sylabiczny 13-sto zgłoskowy.
– uważany za manifest pokolenia modernistów. Nastrój jest pesymistyczny, przygnębiający, typowo dekadencki. Mamy do czynienia z monologiem lirycznym , przy czym podmiot swoje refleksje wypowiada w imieniu pokolenia o czym świadczy zaimek „nam” i liczba mnoga czasownika „ wiemy”. Tekst kończy pytanie do człowieka końca wieku, który na nie nie udziela odpowiedzi. Można więc odczytać ten tekst jako dialog podmiotu lirycznego z człowiekiem z pokolenia modernistów. Dominują pytania retoryczne, określające postawy wobec rzeczywistości i pojawiają się po to, by zanegować sens jakiegokolwiek wyboru. Wyrażają rozterki podmiotu lirycznego, bezradność, kryzys wartości, współtworzą emocjonalny charakter utworu. Dramatyzm pytań podkreślają też użyte spójniki : lecz, ależ, czyż .Wymienione są postawy, wartości i zachowania : przekleństwo, ironia, idee, religia, wzgarda, rozpacz, walka, rezygnacja, byt przyszły, użycie. Podmiot pokazuje, że idee stworzone przez ludzi są fałszywe i jak dotąd żadnej nie udało się zrealizować. Religia nie daje wsparcia, filozofia i nauka nie dają odpowiedzi dotyczących sensu istnienia. Przyjęcie postawy buntowniczej, podjęcie jakiejś walki też nie daje szansy na wygraną. Przyrównuje człowieka do mrówki rzuconej na szyny w momencie, gdy nadjeżdża pociąg . Przyjęcie postawy biernej , rezygnacji ze wszystkiego nie zmniejsza poczucia bólu istnienia. Tak naprawdę nic nie przynosi człowiekowi ukojenia, bo zawsze odczuwa niedosyt.
Tekst kończy się pytaniem. „Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza, człowiecze końca wieku?...” Człowiek nie zna odpowiedzi na to pytanie, milczy, „Głowę zwiesił niemy”, gdyż nie znajduje wartości, idei, celu, koncepcji ,pozostaje tylko pełne cierpienia milczenie i zwieszenie głowy w poczuciu całkowitej bezradności. Dlatego możemy traktować ten wiersz jako manifest postawy dekadenckiej - pesymizm, rozgoryczenie, zwątpienie, słabość, poczucie daremności wszelkich poczynań. Jest tu wyraźne nawiązanie do filozofii Szopenhauera – pesymistyczny pogląd na świat, człowiek skazany na cierpienie, odczuwa zawsze niedosyt i niezaspokojenie „ w duszy jest zawsze coś na dnie, co wśród użycia pragnie, wśród rozkoszy żąda”, życie jest więc pozbawione sensu.

„NIE WIERZĘ W NIC”
Podmiot liryczny odrzuca tradycyjne wartości moralne, neguje sens jakichkolwiek działań, ponieważ ma świadomość, że nic nie można zrealizować ( celów, marzeń). Ideały i pragnienia czynu nie przyniosły mu nic oprócz zwątpienia. „Konieczność jest wszystkim, wola ludzka niczym” – człowiek podlega działaniu bezwzględnych praw, których nie rozumie i których przewidzieć nie jest w stanie Jedyną szansą dla niego jest ucieczka w stan nirwany ( pojęcie z filozofii buddyzmu, oznacza dążenie do zaniku jakichkolwiek pragnień, pożądań u człowieka, zerwanie kontaktu ze światem zewnętrznym)

„EVIVA L’ARTE !”
Wiersz dotyczy rozważań na temat miejsca artysty w społeczeństwie i roli sztuki.
Tetmajer tworzy w tym wierszu obraz artysty, który jest niezależny, ustala własne normy i wartości. Posiada talent- dar od Boga „w piersiach naszych płoną ognie przez Boga samego włożone”. Dlatego tylko artyści mogą zrozumieć tajemnice ludzkiej egzystencji, pojąc prawdziwy cel ludzkiego życia, który nie polega na gromadzeniu przemijający dóbr. Powoduje to, że twórca jest w konflikcie ze światem i tak zwanymi filistrami ( biblijny rodowód- ludzie ograniczeni, małostkowi, niewrażliwi. Takimi postrzegali moderniści mieszczaństwo). Jest wyraźnie zapisana opozycja artysta ( dąży do odkrycia tajemnic bytu) –tłum ( dąży do posiadania, ceni jedynie wartości materialne: konsumpcję i pieniądze , potrzebuje uproszczonej sztuki) .Ranga społeczna artysty w tej skali wartości jest niska, ale faktyczna wartość nie zależy od ustalonych przez mieszczaństwo zasad. Artysta jest powołany do wielkich działań – tworzenie i stoi ponad przeciętnym tłumem. Autor wyraża przekonanie o wyjątkowej roli sztuki „Niech żyje sztuka!” , która jest ważniejsza od życia a wybitna jednostka ma prawo postawić się poza społeczeństwem . Tym co stanowi o sensie istnienia twórcy jest tylko sztuka. W utworze widzimy nawiązanie do romantycznego postrzegania roli artysty i sztuki –indywidualizm, poczucie dumy, konflikt ze społeczeństwem, dążenie do sławy., niezrozumienie.

16.Twórczość Leopolda Staffa, 21. Ewolucja postawy poetyckiej Staffa, 23.Klasycyzm i Franciszkanizm w poezji Staffa

Leopold Staff (1878-1957) urodził się we Lwowie, poeta, tłumacz, eseista. Główny przedstawiciel trzech epok: Młodej Polski, dwudziestolecia międzywojennego i czasów po 2 wojnie światowej. Swoją naukę skończył w rodzinnym Lwowie, gdzie ukończył gimnazjum, a następnie studia pod kierunkiem prawa. W okresie dojrzewania Staff uwielbiał czytanie, jednym z jego ulubionych autorów, na którym zwrócił swoją uwagę był Fryderyk Nitsche, widać nawet wpływ idei Nitscheańskich w pierwszych utworach Staffa. Po ukończeniu studiów, Staff uczęszczał na spotkania poetyckie grupy Płanetnicy, gdzie rozwijał swój talent,
Następnie na początku XX wieku wyjechał do Włoch, Francji, a w okresie I wojny światowej przebywał w Charkowie. Podczas dwudziestolecia międzywojennego przebywał w Warszawie gdzie pracował jako redaktor przy miesięczniku poetyckim, a następnie już pod koniec dwudziestolecia pełnił funkcję wiceprezesa Polskiej Akademii Literatury. W czasie okupacji przebywał w Warszawie aż do śmierci.

Wiersze wybrane Staffa:
,,Sny o potędze’’ W tytule tomiku istnieje wyraz „sny” wskazuje ono, że to tylko marzenia, pragnienia. Na potęgę zwracają uwagę charakterystyczne postaci-herosi, pojawiający się w poszczególnych utworach: kowal, tytan, buntownik, mocarz i cyklop. Są symbolem mocy, aktywności, czynu – pojawia się tutaj idea Nitscheańska. Te postaci to symbole pracy fizycznej, które przezwyciężają duchową niemoc. Mimo wszystko w „Snach o potędze” znajdują się także wiersze o znużeniu, pełne smutku, melancholii ( „Zabite drzewo”, „Studnia”, „Szara spękana ziemia”, „Melancholia”, „Deszcz jesienny”), stanowiące przeciwwagę dla poczuciu mocy i aktywności. Nie ma jednak w tym smutku rozpaczy, gniewu, co łączy się z koncepcją akceptowania cierpienia wyznawaną przez Staffa, która pojawiała się już, jak warto zauważyć w utworach Kochanowskiego.

„Dzień duszy” Tomik ten jest kontynuacją ,,snów o potędze’’, jednak sposób w jaki to robi diametralnie się różni od ,,snów o potędze''. Większość wierszy przedstawia prostotę życia zwykłego człowieka. Nie jest to już tytan czy rzeźbiarz, a rolnik, normalny człowiek pracy, a nie idealny schemat człowieka oddanego tylko pracy. Wzorem jest zatem ktoś, kto na co dzień zmaga się z życiem i znosi cierpienia w pokorze. Ktoś, czyje życie opiera się na prostych wartościach, będących według Staffa podstawą życia uregulowanego. Staff ujawnia w tym tomiku świadomość franciszkańską, którą rozwinie w następnych zbiorach. Nawołuje do odwagi w zmaganiach z losem i akceptacji cierpienia.
Inną częścią „Dnia duszy” są wiersze w duchu młodopolskiego katastrofizmu, np. „Deszcz jesienny”. Jeden z najpopularniejszych wierszy początku wieku, oddający nastroje modernistyczne. Deszcz, jesień, barwy opisane w wierszu stają się symbolem końca, katastrofy. Rozkręcającą się akcję śledzimy zza szyby, jesteśmy bezpiecznymi obserwatorami, w pewnym momencie spostrzegamy nawet, że do naszego ogrodu wkracza szatan pogrążony w smutku, nie ogarniający rozmiarów zniszczenia, które sam sprowadził...
Jest widoczny wyraźnie nurt dekadentyzmu.

,,Gałąź kwitnąca’’Tomik, który zawiera wiersz „Przedśpiew”. To prezentacja pewnej postawy i wiedzy, samoświadomości podmiotu lirycznego; określa się on nawet jako „wyznawca snów i piękna” – czujemy, że mówi do nas Staff. Przede wszystkim jednak tomik ten to triumf klasycyzmu w najczystszym wydaniu: mnóstwo w nim odwołań do klasyków, od Terencjusza poczynając, cytowanego prawie dosłownie w „Przedśpiewie”, po Marka Aureliusza. Wraca mitologia, leksyka, motywy („Hora tańcząca”, „W ruinach świątyni”). Staff daje wreszcie dowody na recepcję polskich klasyków, chociażby Jana Kochanowskiego (nawiązuje do jego poetyki). Trzeba wspomnieć także o kolorystyce, kojarzonej z malarstwem włoskim: są to złoto i błękit. Nawiązują ponownie do pochwały natury, jest ona powodem do szczęścia. Nie ma tutaj rysów zwątpienia, nie ma dekadentyzmu. Natura stanowi dla poety nieprzemijalność, nieprzemijalność piękna. W tym wierszu autor nawiązuje do franciszkanizmu, czyli motyw życia w zgodzie z naturą.

Ewolucja postawy Staffa
Twórczość Staffa rozpoczyna się najpierw od tomiku ,,snów o potędze'' , gdzie wyraźnie widać wpływy i nawiązania do idei Nietschego. Następnie pod wpływem epoki Młodej polski i powszechnego dekadentyzmu pisze tomik ,,Dzień duszy’’, w którym nadal istnieje człowiek pracy z ,,snów o potędze’’ jednak nie jest on już mocarzem, tylko zwykłym człowiekiem, borykającym się z życiem, pokornie przyjmującym swój los. W ,,deszczu jesiennym’’ dokładnie widać zarys dekadentyzmu, oddaje obraz katastrofy i końca. Po I wojnie światowej kiedy odczucia dekadentyzmu się sprawdzają, autor porzuca owy nurt pesymistyczny, aby zamiast tego głosić idee franciszkańskie, życia w zgodzie z naturą, korzystania i czerpania szczęścia z rzeczy stworzonych przez Boga.

17 Wiersze programowe Kazimerza tetmajera i jego twórczosc.
WIERSZE PROGRAMOWE KAZIMIERZA PRZERWY-TETMAJERA

„KONIEC WIEKU XIX”
- budowa stroficzna, rymy okalające, wiersz sylabiczny 13-sto zgłoskowy.
– uważany za manifest pokolenia modernistów. Nastrój jest pesymistyczny, przygnębiający, typowo dekadencki. Mamy do czynienia z monologiem lirycznym , przy czym podmiot swoje refleksje wypowiada w imieniu pokolenia o czym świadczy zaimek „nam” i liczba mnoga czasownika „ wiemy”. Tekst kończy pytanie do człowieka końca wieku, który na nie nie udziela odpowiedzi. Można więc odczytać ten tekst jako dialog podmiotu lirycznego z człowiekiem z pokolenia modernistów. Dominują pytania retoryczne, określające postawy wobec rzeczywistości i pojawiają się po to, by zanegować sens jakiegokolwiek wyboru. Wyrażają rozterki podmiotu lirycznego, bezradność, kryzys wartości, współtworzą emocjonalny charakter utworu. Dramatyzm pytań podkreślają też użyte spójniki : lecz, ależ, czyż .Wymienione są postawy, wartości i zachowania : przekleństwo, ironia, idee, religia, wzgarda, rozpacz, walka, rezygnacja, byt przyszły, użycie. Podmiot pokazuje, że idee stworzone przez ludzi są fałszywe i jak dotąd żadnej nie udało się zrealizować. Religia nie daje wsparcia, filozofia i nauka nie dają odpowiedzi dotyczących sensu istnienia. Przyjęcie postawy buntowniczej, podjęcie jakiejś walki też nie daje szansy na wygraną. Przyrównuje człowieka do mrówki rzuconej na szyny w momencie, gdy nadjeżdża pociąg . Przyjęcie postawy biernej , rezygnacji ze wszystkiego nie zmniejsza poczucia bólu istnienia. Tak naprawdę nic nie przynosi człowiekowi ukojenia, bo zawsze odczuwa niedosyt.
Tekst kończy się pytaniem. „Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza, człowiecze końca wieku?...” Człowiek nie zna odpowiedzi na to pytanie, milczy, „Głowę zwiesił niemy”, gdyż nie znajduje wartości, idei, celu, koncepcji ,pozostaje tylko pełne cierpienia milczenie i zwieszenie głowy w poczuciu całkowitej bezradności. Dlatego możemy traktować ten wiersz jako manifest postawy dekadenckiej - pesymizm, rozgoryczenie, zwątpienie, słabość, poczucie daremności wszelkich poczynań. Jest tu wyraźne nawiązanie do filozofii Szopenhauera – pesymistyczny pogląd na świat, człowiek skazany na cierpienie, odczuwa zawsze niedosyt i niezaspokojenie „ w duszy jest zawsze coś na dnie, co wśród użycia pragnie, wśród rozkoszy żąda”, życie jest więc pozbawione sensu.

„NIE WIERZĘ W NIC”
Podmiot liryczny odrzuca tradycyjne wartości moralne, neguje sens jakichkolwiek działań, ponieważ ma świadomość, że nic nie można zrealizować ( celów, marzeń). Ideały i pragnienia czynu nie przyniosły mu nic oprócz zwątpienia. „Konieczność jest wszystkim, wola ludzka niczym” – człowiek podlega działaniu bezwzględnych praw, których nie rozumie i których przewidzieć nie jest w stanie Jedyną szansą dla niego jest ucieczka w stan nirwany ( pojęcie z filozofii buddyzmu, oznacza dążenie do zaniku jakichkolwiek pragnień, pożądań u człowieka, zerwanie kontaktu ze światem zewnętrznym)

„EVIVA L’ARTE !”
Wiersz dotyczy rozważań na temat miejsca artysty w społeczeństwie i roli sztuki.
Tetmajer tworzy w tym wierszu obraz artysty, który jest niezależny, ustala własne normy i wartości. Posiada talent- dar od Boga „w piersiach naszych płoną ognie przez Boga samego włożone”. Dlatego tylko artyści mogą zrozumieć tajemnice ludzkiej egzystencji, pojąc prawdziwy cel ludzkiego życia, który nie polega na gromadzeniu przemijający dóbr. Powoduje to, że twórca jest w konflikcie ze światem i tak zwanymi filistrami ( biblijny rodowód- ludzie ograniczeni, małostkowi, niewrażliwi. Takimi postrzegali moderniści mieszczaństwo). Jest wyraźnie zapisana opozycja artysta ( dąży do odkrycia tajemnic bytu) –tłum ( dąży do posiadania, ceni jedynie wartości materialne: konsumpcję i pieniądze , potrzebuje uproszczonej sztuki) .Ranga społeczna artysty w tej skali wartości jest niska, ale faktyczna wartość nie zależy od ustalonych przez mieszczaństwo zasad. Artysta jest powołany do wielkich działań – tworzenie i stoi ponad przeciętnym tłumem. Autor wyraża przekonanie o wyjątkowej roli sztuki „Niech żyje sztuka!” , która jest ważniejsza od życia a wybitna jednostka ma prawo postawić się poza społeczeństwem . Tym co stanowi o sensie istnienia twórcy jest tylko sztuka. W utworze widzimy nawiązanie do romantycznego postrzegania roli artysty i sztuki –indywidualizm, poczucie dumy, konflikt ze społeczeństwem, dążenie do sławy., niezrozumienie.

18 Symbolizm w liryce młodopolskiej
narodził się z przeświadczenia twórców końca XIX wieku, że artysta nie jest w stanie oddać złożoności świata ani odkryć tajemnicy istnienia, więc jedyne, co pozostaje poetom, to starać się zbliżyć do tego, co niepoznawalne. Sztuka powinna szukać sposobu na przedstawienie metafizyki, a nie – odtwarzać obraz świata materialnego. Z tych założeń narodziła się koncepcja symbolu poetyckiego, który miał być znakiem przywołującym treści metafizyczne, duchowe.Symbole z definicji miały być wieloznaczne, miały budzić rozmaite skojarzenia odbiorców i prowokować refleksje dotyczące sensu istnienia i kondycji człowieka. W Polsce tę koncepcję sztuki przejęli zwłaszcza dekadenccy poeci okresu Młodej polski, którzy wykorzystywal Symbole dla ukazywania tragizmu ludzkiego losu, przesiąkniętego poczuciem bezsensu i niemożnością przyjęcia aktywnej postawy wobec świata.Symbolizmu uzywal tetmajer oraz karprowicz.tmajer nie jest autorem wierszy czysto symbolicznych ,ale nawiązuje do symbolizmu. Symbole jego są dość czytelne, zbliżają się do alegorii. Na przykład wiersz „Na Anioł Pański” – operowanie nastrojem, melodyjność. Poeta posłużył się tu częstym w epoce motywem wędrówki, która oddawać ma beznadziejne i smutne przemijanie ludzkiego życia. Wprowadza personifikacje zadumy, „tęsknicy” czy samotnej duszy. Wiersz ma wywołać u odbiorcy określone nastawienie emocjon
19.impresjonizm w liryce młodopolskiej
Impresjonizm to styl, którego celem było utrwalenie w dziele sztuki indywidualnych, przelotnych i trudnych do określenia wrażeń i stanów psychicznych artysty
Najwiecej impresjonizmu uzywal Tetmajer:
Pejzaż tatrzański pełen zadumy i melancholii. Prezentacja świata zewnętrznego jako subiektywnego wyobrażenia podmiotu lirycznego. Dążenie do utrwalenia ulotnych i trudnych do pojęciowego sprecyzowania wrażeń – chwila postrzegania. Duża ilość słownictwa dotyczącego kolorów i oświetlenia. Nastrój uzyskiwał przez użycie instrumentacji głoskowej (muzyczność) i epitetów -zapis migotliwych zjawisk ( blaski, efekty świetlne). Jego poetyckie obrazy unikały ostrych konturów( są jakby zamglone) ale są pełne dynamizmu - odkrywały zmienność świata wydobywaną przez padające promienie słońca, Nastrój ciszy. Zjawisko synestezji – łączenie wrażeń związanych z jednym zmysłem z wrażeniami pochodzącymi od innego np. „ srebrzystoturkusowa cisza”
Utworami Tetmajera gdzie widać wpływ impresjonizmu są : „Melodia mgieł nocnych”; „ W lesie” ; „W Białem” ; „Widok ze Świnnicy do doliny Wierchcichej”
20.idee nitzcheanskie
Nitzche propagował ilozofie nadczłwieka.Jego nadczłowiek w pełni zrealizowałby ludzki potencjał.jego moralnosc były bypoza dobreb i zlem.Wyrósłby on ponad "stado" jakim to mianem Nietzsche okreslał szerokie masy społeczne.Taki człowiek podejmuje własne decyzje etyczne.Nazisci wykorzystali koncepcje nadczłowieka do własnych celów i stąd zła opinia na temat filozofii Nietzchego.Nitzsche proponował pracę nad soba i realizacje własnego potencjału bez poddawania sie ograniczeniom represyjnego społeczenstwa.

22 dekadentyzm
Dekadentyzm – nazwa prądu duchowego przejawiającego się w postawie pesymistycznej, poczuciu słabości, zaniku woli życia. Najbardziej znady w okresie dekadentyzmu był Tetmajer.
Tetmajer nawiązuje w swoich lirykach do poglądów Szopenhauera [filozof żyjący w czasach romantyzmu a doceniony dopiero u schyłku XIX wieku, autor dzieła „Świat jako wola i przedstawienie”. Filozofia bardzo pesymistyczna – w świecie nie ma ładu ani wyższego celu, życie jest bezcelowe a jego istotę stanowi ból i cierpienie}. W wierszach : „Koniec wieku XIX” ; „Nie wierzę w nic” ; „Fałsz i zawiść” ; „Hymn do Nirwany” podmiot liryczny wyraźnie reprezentuje postawę dekadencką -poczucie bezcelowości istnienia, niechęć do jakiegokolwiek działania. Człowiek jest bezradny wobec losu ,bezsilny wobec mechanizmów dziejów, biernie zdaje się na los i bieg zdarzeń, ma poczucie ideowej pustki.

w skrócie jest to postawa zniechęcenia, bezsiły i przesytu łączyło się to z przewrotną fascynacją tymi stanami oraz demonstrowaniem postaw hedonistycznych i anarchicznych, co uzewnętrzniło się zwłaszcza w stylu obyczajowym środowisk moderny artystycznej (cyganeria artystyczna).

23.Realizm i naturalizm u Pani Bovary.
Pani Bovary" G. Faluberta jest powieścią realistyczną. Fabuła w powieści jest dość prosta,nieskomplikowana. Przedstawia wydarzenia, które mogłyby mieć miejsce w prawdziwym życiu. Wydarzenia rozgrywają se na tle prawdziwych krain geograficznych, osadzona jest w realiach XX wieku.Świat przedstawiony tej powieścijest zgodny z naszym postrzeganiem realiów powieści. Narrator jest 3osobowy,wszechwiedzący. Przedstawia czytelnikowi wszystki wydarzenia w sposób obiektywny. W powieści wystepuje równiez prąd literacki zwany naturalizmem. Należy podkreślić,że jednym z głownych twórców tego prądu jest własnie Gustaw Flaybert. Prąd ten wskazuje na istotne znaczenie czynników biologicznych i środowiskowych dla rozwoje człowieka.

25.Miłosne drogi Emmy Ze strony pl.shvoong.com
Emma Rouault początkowo zajmuje się uporządkowaniem i prowadzeniem domu. Niebawem spostrzega jednak, że nie kocha męża. Szybko stwierdza, że jej poczciwy Karol jest beznadziejną miernotą, człowiekiem nudnym i ograniczonym, więc coraz bardziej pogarsza się jej samopoczucie. Staje się rozdrażniona i apatyczna. Jej psychika została ukształtowana przez wychowanie religijne i lekturę sentymentalnych książek. Marzy o wielkiej, namiętnej miłości i luksusie arystokratycznego świata. To pragnienie zwiększa swą intensywność po balu w Vaubeyssard u markiza d'Andervilliers. Emma jest oszołomiona zamkiem a tańcząc w objęciach wicehrabiego czuje prawdziwe uniesienie. Na tym tle mąż wydaje się jej jeszcze bardziej pospolity. Pani Bovary przestaje dbać o dom, jest arogancka wobec swej teściowej, wreszcie podupada na zdrowiu. W tej sytuacji Karol decyduje się porzucić dobrze prosperującą posadę i przenieść się wraz z żoną, która spodziewa się dziecka, do Yonville, skąd właśnie wyjechał lekarz.

Akcja drugiej część powieści rozgrywa się głównie w Yonville. Państwo Bovary poznają niektórych mieszkańców tego osiedla – aptekarza, pana Homes i młodego Leona Dupuis, pisarza notarialnego przebywającego w tej miejscowości na praktyce. Emma odżywa, prowadząc z tym ostatnim długie rozmowy. Tymczasem na świat przychodzi córeczka Berta. Aptekarz zostaje jej ojcem chrzestnym. Pani Bovary nie czuje się jednak dobrze w roli matki i dziewczynką zajmuje się mamka. Natomiast Leon , który potajemnie kocha się w Emmie, nie śmie jej wyznać miłości i zły sam na siebie postanawia wyjechać do Paryża.

Pragnienie zmiany rzuca Emmę w ramiona pierwszego lepszego don Juana, który wygląda na wcielenie ideału. Otóż pewnego razu do męża zwrócił się o pomoc człowiek z sąsiedniej posesji, pan Rudolf Boulanger. Przy okazji skutecznie zawrócił w głowie naszej marzycielce. Zaprasza ją na przejażdżkę konną dla podreperowania zdrowia (wersja dla męża). Emma po raz pierwszy w życiu zdradza męża. Szaleje z miłości do Rudolfa. Kochanek początkowo zadowolony z częstych odwiedzin Emmy, stopniowo zaczyna tracić zapał... Tymczasem jej mąż przeprowadza nieudaną operację na miejscowym kalece Hipolicie, w wyniku której trzeba było pacjentowi amputować nogę. Karol jest załamany a żona jeszcze bardziej nim pogardza i planuje ucieczkę z Rudolfem. Kochanek pozornie zgadza się, lecz ostatecznie wyjeżdża sam, pozostawiając Emmie list pożegnalny. Po otrzymaniu wiadomości kobieta wpada w histerię i popada w ciężką chorobę. Do tego dochodzą kłopoty finansowe. Praktyka lekarska nie przynosi spodziewanych zysków, a żona podczas romansu narobiła długów, podpisując liczne weksle. Nieco urozmaicenia w ich życie wprowadza wyjazd do Rouen, do opery. Tutaj Emma spotyka Leona i to finał drugiej części utworu.

W Emmie odżywa dawne uczucie i oszukując męża pod różnymi pretekstami wyjeżdża do Rouen. Leon wyzbył się dawnej nieśmiałości i wyznaje jej miłość, wkrótce też zostają kochankami... w dyliżansie. Romans komplikuje się. Emma podpisuje kolejne weksle, Leon opuszcza się w pracy i ktoś powiadamia jego matkę o romansie z mężatką. .

W ten sposób, nie zdając sobie nawet z tego sprawy, Emma stacza się coraz niżej, w zamęcie upojenia przekonana za każdym razem, że przeżywa wielką miłość.

Nagle staje wobec twardej rzeczywistości: nieubłagany wierzyciel grozi, że ujawni jej mężowi długi, które zaciągnęła bez jego wiedzy. Kobieta zwraca się do swych kochanków z prośbą o pożyczkę. Niestety spotyka się z odmową. Emma, nie widząc wyjścia z tej sytuacji, popełnia samobójstwo zażywając arszenik. Robi to w obecności Justyna, który skrycie kocha się w pani Bovary. Kobieta nakazuje mu milczenie. Wszelkie próby ratowania pani nie odnoszą skutku. Pani Bovary umiera. Wraz z nią klęskę ponosi jej mąż, skromny, prowincjonalny lekarz, który dopiero po śmierci żony odkrywa prawdę o jej życiu. Dom zostaje zajęty a doktor błąkając się po mieszkaniu odnajduje listy kochanków Emmy. Z żalu po stracie żony – umiera. Martwego odnajduje jego córka Berta, którą po śmierci Emmy zaopiekowała się matka Karola
26.Sylwetki bochaterów Pani bovary.
Karol Bovary – prowincjonalny lekarz, mąż Emmy, żonaty po raz drugi. Człowiek wiodący bezpieczne życie u boku zony, niemających większych ambicji. Emma lekceważy go, bo marzy o romantycznym kochanku. Karol kocha swoją żonę, jest naiwny, wierzy jej bez granic. Nie ma cienia podejrzeń w stosunku o żony.
Leon Dupuis – kochanek Emmy. Ich znajomość ma dwa etapy. Pierwszy to etap, kiedy łączy ich uczucie czysto platoniczne. Wzdycha do Emmy, a ona odgrywa rolę przykładnej pani domu a w rzeczywistości marzy o Leonie. Leon wyjeżdża do pobliskiego miasteczka gdzie zaczyna pracę w kancelarii. Po romansie z Rudolfem spotyka Leona przypadkiem i pozwala mu się uwieść. Łączy ich romans, który także kończy się rozstaniem.

27.Naturalistyczna sylwetka Emmy
Emma zostaje pokonana przez codzienność życia. Na początku inaczej niż bohaterki romantyczne, które były bierne, ona podejmuje walkę o swoje szczęście. Przykładem jest także śmierć Emmy – popełnia samobójstwo ponieważ nie ma pieniędzy a nie z miłości.
28Konstrukcja narracji w "lalce"
powieści czytelnik ma kontakt z tzw. „dwugłosem narracji”, czyli narracją prowadzoną w pierwszej oraz trzeciej osobie, dzięki czemu występują dwa różne spojrzenia na poczynania głównego bohatera.

Rodzaje narracji:

- pierwszoosobowa, pokrywająca się z czasem opisywanej akcji. Przykładem jest Pamiętnik starego subiekta, w którym Ignacy Rzecki w pierwszej osobie liczby pojedynczej wspomina bujne losy swego życia. Ten typ narracji odznacza się:

- emocjonalnością,
- uczuciowością opisów,
- subiektywnością sądów i przemyśleń na temat głównego bohatera, Stanisława Wokulskiego.

Poprzez liczne retrospekcje narratora akcja powieści cofa się do wydarzeń Wiosny Ludów (1848)

- trzecioosobowa, dominująca, widoczna we wszystkich innych rozdziałach. Cechuje ją:

- wszechwiedza na temat opisywanych sytuacji i osób (narrator znajduje się wewnątrz świata przedstawionego, lecz nie jest jego uczestnikiem, bohaterem),

- obiektywne spojrzenie na bohaterów i zdarzenia, w których uczestniczą,

- nie zwracanie uwagi na siebie samą, przejrzystość opisów,
często posługuje się mową pozornie zależną, oddając głos głównemu bohaterowi oraz pannie Izabeli, co jest widoczne w ich monologach wewnętrznych,

- narrator dokładnie opisuje ulice Warszawy, historyczną przeszłość stolicy.

30, Idee romantyczne i pozywistyczne w "lalce"
ideii tych mozna się doszukiwac u Głównego bochatera,z jednej strony Wokulski jest bochaterem romantcznym a z drugiej strony pozytywistycznym.
W książce można znalezc epizody bliskie wzorcowi bochatera romantyczngo.Nalezy do nich walka narodowowyzwolencza-powstanie styczniowe,a takze niespełniona,obsesyjna i tragiczna miłosc do izabeli łęckiej,zakonczona próbą samobójczą.Kolejną cechą ,ktora zbliza Wokulskiego do bochaterow romantycznych to niejasna przyszłosc.NIe wiadomo czy ginie on w zakonczeniu powiesci,czy moze zaczyna gdzies nowe zycie.
Bochater posiada tez drugą strone osobowości,ktora kaze w nim widziec pozytywistę-trzeba tu wymienic przedewszystkim jego umiłowanie wiedzy i zainteresowania naukowe,a takze przedsiebiorczosc,ktora czyni z niego człowieka sukcesu.Bochater jest równiez racjonalistą,nawet w miłości,o czym świadczy jego metodyczne osaczanie panny łęckiej i wkradanie się w łaski jej ojca przy pomocy pieniędzy.

Lalka jako powieść o Warszawie.
"Lalkę" określa się jako "powieść Warszawy" , gdyż akcja toczy się w Warszawie (także w Zasławku, Miłosnej, Grodzisku, Skierniewicach, Piotrkowie Trybunalskim). Istnieje wiele zgodności co do miasta w utworze i rzeczywistego miasta. Autentyzm w obrazie warszawy świadczy o realiźmie np. stary sklep Minclów mieścił się na ul. krakowskiej 9, kamienica Łęckich znajdowała się przy Kruczej 26.

Lalka jako powieść o straconych złudzeniach.
Bolesław Prus pisząc „Lalkę”, chciał przedstawić polskich idealistów na tle społecznego rozkładu. Akcje powieści umieścił w Warszawie w latach 1878-1879. Obejmuje ona szeroki obraz społeczeństwa polskiego, w którym wszystkie niemal warstwy reprezentowane są przez typowych dla nich przedstawicieli. Te, które stanowić powinny o sile kraju: arystokracja, szlachta i mieszczaństwo w ówczesnych układach politycznych i społecznych nie wykazały żadnych sił twórczych, nie były w stanie odegrać jakiejkolwiek twórczej roli społecznej. A przecież bohaterowie „Lalki” mieli realizować dyrektywy „pracy organicznej”. Nie stało się jednak tak, jak życzył sobie tego autor. Wszyscy oni zawiedli jego nadzieje i oczekiwania, pozbawili go złudzeń o naprawie polskiego społeczeństwa, dlatego „Lalkę” można nazwać powieścią o „straconych złudzeniach”.\

Psychologizm w Lalce
Otwarta, nielinearna kompozycja, luźne łączenie scen, częste retrospekcje i przerywanie akcji poprzez wprowadzanie pamiętnika
Rzeckiego, uszczuplenie wszechwładzy i wszechwiedzy narratora trzecioosobowego poprzez prowadzenie powieści z
perspektywy postaci i zastosowanie mowy pozornie zależnej, sceny symboliczno–wizyjne, pierwiastki modernistyczne
(indywidualizm) w kreacji Wokulskiego, który ma odwagę wyznać: „Co mi tam jakiś głupi sklep albo spółka!... Ja chcę żyć”,
wprawiły pierwsze pokolenie czytelników i krytyków w zakłopotanie. Uznanie dla Lalki przychodziło stopniowo, dojrzewając z
biegiem lat jak dobre wino, przyciągając dziś do tekstu uczniów, studentów, przedstawicieli starszej i nowej polonistyki literackiej.
@: Prus był Psychologiem z wykształcenia.

Skamander – info
Grupa poetycka założona w roku 1918 przez Juliana Tuwima, Antoniego Słonimskiego, Jarosława Iwaszkiewicza, Kazimierza Wierzyńskiego oraz Jana Lechonia. Wzorem dla skamandrytów była przede wszystkim twórczość Leopolda Staffa.Swoją nazwę wzięła od mitologicznej rzeki opływającej Troję. Jednocześnie jednak zawarta jest w niej aluzja do słynnego zdania z Akropolis Stanisława Wyspiańskiego: "Skamander połyska, wiślaną świetląc się falą". Pomimo bardzo silnego utrwalenia się w ogólnej świadomości funkcjonowania poetów Skamandra jako grupy Michał Głowiński sformułował sąd, że „Skamandryci” to grupa sytuacyjna, czyli taka, której głównym spoiwem jest rzeczywistość pozaliteracka (wspólna działalność kabaretowa, odczyty i działalność "Pod Picadorem", stolik na półpiętrze w kawiarni Ziemiańskiej, obracanie się w tych samych kręgach towarzyskich).

Poezja skamandrycka
bezprogramowość, związana z postulatem wolności
koncepcja poety "słowiarza", rzemieślnika słowa, nie wynoszącego się ponad tłum poety- uczestnika
zachwyt nad życiem (również jego stroną biologiczną) i codziennością, zwrot ku sprawom "szarego" człowieka
elementy języka potocznego, stosowanie kolokwializmów, neologizmów i wulgaryzmów
żądanie doskonałości artystycznej
nawiązanie do tradycji i dorobku kulturowego
ctrl+c, ctrl+v z wikipedii

Twórczość Juliana Tuwima
Autor tekstów kabaretowych (kabarety Qui Pro Quo 1919 - 1932], Banda 1932 - 1934, Nowa Banda, szopka noworoczna Pikadora), Cyrulik Warszawski (1935-1939), rewiowych i librecista. Współautor i redaktor pism literackich i satyrycznych (Skamander, Wiadomości Literackie). Tłumacz literatury rosyjskiej, m.in. Aleksandra Puszkina (Jeździec miedziany), W. Majakowskiego (Obłok w spodniach). Autor popularnych wierszy dla dzieci, m.in. Lokomotywa, Ptasie radio, Pan Hilary, Słoń Trąbalski, Bambo. Bibliofil i kolekcjoner kuriozów (Czary i czarty polskie, Pegaz dęba, Cicer cum caule). Znany był ze swojego specyficznego humoru objawiającego się bystrością umysłu i świeżością. Świeżości tej szukał najczęściej w języku – głównym orężu modernizmu, a szczególnie postmodernizmu. Swe badania językowe rozpoczął od nauki esperanto jeszcze w latach gimnazjalnych. Tłumaczone na esperanto wiersze Staffa, a także Testament mój (Mia testamento) Juliusza Słowackiego i inne wiersze zostały opublikowane na łamach Esperantysty Polskiego (Pola Esperantisto). W późniejszych badaniach nad językiem tworzył neologizmy. Podobnie jak B. Leśmian, A. Wat i S. Młodożeniec, tworzył tak zwany język pozarozumowy (zaum), którego poznanie miało być aprioryczne i zgodne ze skojarzeniami każdego odbiorcy. Próby te wyraził w Słopiewniach. Poezja Tuwima uważana jest za jedną z najtrudniejszych ze względu na częste gry słów, zwielokrotnienia znaczeń jednego wyrazu poprzez inne, nie zawsze jasne podkreślenia niektórych słów w zdaniu jakby było ono niedokończone. Ogromna giętkość i błyskotliwość tego języka przyjmuje często koloryt humorystyczny, jak w Balu w operze. Słowa przyjmują cechy opisywanej rzeczywistości (np. mistrzowsko zastosowana została rytmika i szelest polskich słów w Lokomotywie, przez co jest to wiersz-onomatopeja).

Twórczość Kamierza Wierzyńskiego
Debiutował w 1913 (wiersz Hej, kiedyż, kiedyż), ale właściwym debiutem był tomik wierszy Wiosna i wino (1919), który dzięki radosnej i entuzjastycznej tonacji lirycznych wyznań autora zdobył mu popularność i rozgłos i stał się „kamieniem węgielnym” jego późniejszej sławy. Nastrój entuzjazmu i radości dominował także w kolejnym zbiorze wierszy Wierzyńskiego – Wróble na dachu (1921), ale później zaczął przygasać, a jego miejsce zajęła głęboka refleksja nad złożonością natury życia i świata (zbiory wierszy: Wielka Niedźwiedzica (1923 – z cyklem wierszy wojennych z lat 1914–1918), Pamiętnik miłości (1925), Rozmowa z puszczą (1929)). W kolejnych tomach wierszy Wierzyński przedstawił katastroficzną wizję współczesnej cywilizacji (poematy i wiersze ekspresjonistyczne w Pieśniach fanatycznych (1929) i Gorzkim urodzaju (1933)). Na tym tle odrębnym zjawiskiem był Laur olimpijski (1927 – poetycka projekcja przeżyć i emocji sportowych, za którą Wierzyński otrzymał złoty medal w konkursie literackim IX Olimpiady w Amsterdamie w 1928)
Książką, którą sam Wierzyński uznał za „dzieło swojego życia” była Wolność tragiczna (1936) – zbiór poematów w stylu romantycznym, których bohaterem jest marszałek Piłsudski, a ich myślą przewodnią jest pytanie z niepokojem o przyszłość niedawno odzyskanej, a już ponownie zagrożonej wolności Polski. Kolejny tom Kurhany (1938) złożony był już w całości z wierszy inspirowanych przez romantyczne reminiscencje artystyczno-literackie, dało się w nim odczuć zapowiedź nadciągającej "burzy dziejowej". Okres przedwojennej twórczości Wierzyńskiego zamknął wiersz Wstążka z "Warszawianki", wydrukowany 3 września 1939 w ostatnim numerze "Wiadomości Literackich". W latach wojennych poeta w swoich wierszach dodawał ducha żołnierzom polskim, zagrzewał do walki o wolność ojczyzny i ocalenie wartości humanistycznych. Nowym rozdziałem w twórczości lirycznej Wierzyńskiego, wyrazem odnalezienia sensu własnego życia i twórczości były tomy poezji Korzec maku (1951), Siedem podków (1954), Tkanka ziemi (1960), Kufer na plecach (1964) i Sen mara (1969). Odbiegał od nich tonacją publicystyczną i pamfletowym ujęciem rzeczywistości polskiej Czarny polonez (1968).
Kazimierz Wierzyński wypowiadał się również w prozie; ogłosił m. in. dwa tomy opowiadań o tematyce zaczerpniętej z wydarzeń obu wojen światowych – Granice świata (1933) i Pobojowisko (1944), wybór recenzji i felietonów teatralnych W garderobie duchów (1938), szkic odczytowy Współczesna literatura polska na emigracji (1943), książkę Moja prywatna Ameryka (1966 – obraz przyrody, historii i mieszkańców tego kontynentu) oraz Cygańskim wozem. Miasta, ludzie, książki (1966 – zbiór esejów o charakterze wspomnieniowym i literackim)

Twórczość Jana Lechonia
Debiutował w wieku 14 lat tomikami Na złotym polu (1913 ) i Po różnych ścieżkach (1914). W 1916 w Pomarańczarni wystawiono jego nokturn dramatyczny W pałacu Stanisława Augusta. Zbiór wierszy Srebrne i czarne został nagrodzony przez Polskie Towarzystwo Wydawców. Zainteresowanie i nagły sukces w dziedzinie poezji nie miał dobrego wpływu na poetę. Przygnieciony ciężarem legendy narastającej wokół niego, nie wydał żadnego zbioru aż do wybuchu wojny. Klęska kraju przebudziła w nim chęć tworzenia. Ukazały się: Lutnia po Bekwarku (1942), Aria z kurantem (1945), Marmur i róża. Jego poezja łączyła w sobie zarówno elementy romantyczne i klasycystyczne. Zdecydowanie różniła się od twórczości poetów Skamandra. Przetłumaczył także kilka sztuk teatralnych, pisał szkice i recenzje literackie.

17.Twórczość Leopolda Staffa, 21. Ewolucja postawy poetyckiej Staffa, 23.Klasycyzm i Franciszkanizm w poezji Staffa

Leopold Staff (1878-1957) urodził się we Lwowie, poeta, tłumacz, dramatopisarz .Studiował prawo, następnie filozofię i romanistykę. W okresie studiów Staff zainteresował się koncepcjami filozoficznymi Fryderyka Nitzschego, co odegrało istotną rolę w kształtowaniu postawy młodego poety .Był również uczestnikiem zebrań artystyczno literackich w domu poetki Marii Wolskiej ( grupa Płanetnica). Edukację pogłębił przez podróże do Włoch, Francji, w okresie I wojny światowej przebywał w Charkowie. Od 1918 roku mieszkał w Warszawie, gdzie pracował jako redaktor przy miesięczniku poetyckim, a następnie już pod koniec dwudziestolecia pełnił funkcję wiceprezesa Polskiej Akademii Literatury. W czasie okupacji przebywał w Warszawie . Po wojnie mieszkał w stolicy . Zmarł w Skarżysku-Kamiennej. Pochowany na warszawskich Powązkach.

--------------
Twórczość poetycką zaczynał jako modernista, chociaż już pierwszy tom jego poezji „Sny o potędze” był próbą przezwyciężania modernistycznego dekadentyzmu. W tym okresie ukształtowała się jego poetyka, mimo iż ulegała pewnym modyfikacjom. Był aktywnym twórcą aż do śmierci, potrafił wykorzystywać nowe kierunki w poezji zachowując przy tym indywidualne oblicze poetyckie – nazywany poetą trzech pokoleń.
,,Sny o potędze’’ -w tytule tomiku istnieje wyraz „sny” co wskazuje , że to tylko marzenia, pragnienia. Na „potęgę” zwracają uwagę charakterystyczne postaci-herosi, pojawiający się w poszczególnych utworach: kowal, tytan, buntownik, mocarz i cyklop. Są symbolem mocy, aktywności, czynu ,pracy nad własnym charakterem (dążenie do przezwyciężania duchowej niemocy) – pojawia się tutaj idea Nitzscheańska.( Wiersz „Kowal” ).

Ale w tomie „Sny o potędze” jak i „Dzień duszy” znajdują się także wiersze o znużeniu, pełne smutku, melancholii ( „Zabite drzewo”, „Studnia”, „Szara spękana ziemia”, „Melancholia”,” Deszcz jesienny”) – poeta wykorzystuje typowe młodopolskie motywy. Na przykład wiersz„Deszcz jesienny” opisuje nastroje wywołane przez widok i odgłosy deszczu miarowo uderzającego o szyby. Poeta wykorzystał onomatopeję, refren, instrumentację głoskową, oraz wierz sylabotoniczny .Ponure pejzaże, które tworzą się w wyobraźni podmiotu stanowią odwzorowanie jego stanów psychicznych ( zjawisko to określa się mianem psychizacji krajobrazu).

W poezji Staffa już od tomu „Dzień duszy” przez dalsze „Ptakom niebieskim”, ”Gałąź kwitnąca” pojawia się nowy ton – zgody na życie, jego afirmacji; szukanie harmonii świata. Przykładem odnalezienia poczucia szczęścia we wspomnieniu dzieciństwa jest wiersz „Dzieciństwo”, w którym przywołał atmosferę dziecięcego odkrywania świata, odnajdywania w nim tajemnicy i magii. W wierszu „Przedśpiew” podmiot stwierdza, że zna wszystkie ludzkie doświadczenia( gorycz, cierpienia, zawody, ale będzie głosił pochwałę życia. Zauważamy w tym wierszu nawiązania do antycznej filozofii – stoicyzmu i epikureizmu, Poeta będzie głosił pochwałę postawy franciszkańskiej.- pogodzenie się ze światem, pokory wobec rzeczywistości, miłości do ludzi i świata , umiejętności cieszenia się dniem powszednim i zrozumienia potrzeby zarówno szczęścia jak i cierpienia.” I pochwalam tajń życia w pieśni i milczeniu, Pogodny mądrym smutkiem i wprawny w cierpieniu” (Przedśpiew). Wartością stałą jest aktywne dążenie człowieka do prawdy i szczęścia nie zawsze osiągalnego. Tej głoszonej filozofii będzie Staff wierny do końca swego życia.

O klasycyzmie Staffa świadczy częste wykorzystanie motywów biblijnych i antycznych, posługiwanie się regularnym wierszem i klasycznymi gatunkami jak sonet, dążenie do prostoty i jasności wyrazu oraz powściągliwość w wyrażaniu uczuć, nawiązanie do koncepcji poeta doctus. –„Czciciel gwiazd i mądrości, miłośnik ogrodów, Wyznawca snów i piękna i uczestnik godów[…] Żyłem i rzeczy ludzkich nic nie jest mi obce”

W dwudziestoleciu międzywojennym poeta zacznie opiewać codzienne wiejskie prace, zwyczajny wiejski krajobraz, realia codziennego bytowania. Niepoetyckie tematy ( np. wiersze „Gnój”, „ Kartoflisko, Wieprz”) ujmuje w kunsztowną formę sonetu pokazując, iż piękna można szukać wszędzie . Szczytowe osiągnięcia to tomy poetyckie „ Wysokie drzewa” „Barwa miodu”.
Koncepcja poezji została najlepiej wyrażona przez Staffa w wierszu ARS POETICA. Zdaniem poety utwór to możliwość porozumienia między autorem a czytelnikiem więc musi być „jasny jak spojrzenie w oczy i prosty jak podanie ręki”.

W powojennych zbiorach takich jak „Wiklina” czy „Dziewięć muz”( wyd pośmiertne 1958) poeta przełamał tradycyjne systemy metryczne, unowocześnił sposób obrazowania i stworzył nową, mniej dbałą o harmonię, czasami autoironiczną wizję świata.

-------------
Pisał dramaty np Skarb „ Igrzysko”
Bogata twórczość przekładowa – Psalmy, dzieła twórców starożytnych (Myśli Epikura, Demokryta),Kwiatki Św. Franciszka, przełożył J.W Goethego „Cierpienia młodego Wertera”, nowele Tomasza Manna. Wiele tłumaczeń opatrywał komentarzami.
.

REALIZM

Realizm jest przede wszystkim prądem ukształtowanym w sztuce i literaturze w II połowie XIX wieku. W znaczeniu szerszym jest to metoda twórcza polegająca na prawdziwym i wiernym odtwarzaniu rzeczywistości.
Podstawowe założenia:
- poruszanie problematyki współczesnej
-mimetyczne(naśladowcze) odtwarzanie rzeczywistości. Odbiorca ma mieć wrażenie bezpośredniego obcowania z rzeczywistością (iluzja rzeczywistości). Twórca musiał posiadać wiedzę , istotne było podejście naukowe do wybranego tematu.
-narrator trzecioosobowy wszechobecny i wszechwiedzący ma dystans do wydarzeń, o których opowiada. Nie tylko je relacjonuje( również te, których nie ogląda czytelnik) ale także formułuje oceny.
-styl przezroczysty – tworzy iluzję języka żywego, będącego blisko życia; styl realistyczny – stosowanie dwojakiego typu wypowiedzi- zestawienie narracji prowadzonej przez narratora i dialogów prowadzonych przez postaci( zindywidualizowane słownictwo, zwroty potoczne, gwarowe).
-bohaterowie są przedstawicielami określonych grup społecznych – reprezentatywność postaw, zachowań – zasada typowości, ale również dążono do indywidualizacji na płaszczyźnie psychologicznej.
-opisy bohaterów są dokonywane zgodnie z zasadą milieu (czyt. miljo), która polega na wprowadzeniu opisów otoczenia , przedmiotów co zastępuje bezpośrednią prezentację postaci
-fabuła utworów uporządkowana chronologicznie, porządek przyczynowo- skutkowy. Dążono do zamknięcia głównych wątków .
- tendencja do skracania czasu trwania akcji, skupienie geograficzne akcji – oba wymienione składniki winny mieć oparcie w rzeczywistości.
- cel literatury – odtwarzanie rzeczywistości, ujawnianie niedoskonałości, założenie że literatura przyczyni się do ich usunięcia.
-----------
Gatunki: powieść, nowela, opowiadanie. Polscy twórcy podejmowali tematykę przemian cywilizacyjnych i konfliktów społecznych.
Głowni przedstawiciele literatury realistycznej- Honore de Balzac, Sendhal, Charles Dickens, Gustave Flaubert, Lew Tołstoj, Antoni Czechow, Fiodor Dostojewski, Nikołaj Gogol.
Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa, Maria Konopnicka – nowele, Henryk Sienkiewicz.

Twórczośc Kaizmierza Wierzyńskiego

Kazimierz Wierzyński urodził się w Drohobyczu w 1894 r ,wstąpił do jednej z polskich zbrojnych organizacji niepodległościowych - Drużyn Strzeleckich. Przez rok studiował na tamtejszym Wydziale Filozoficznym polonistykę, romanistykę i filozofię, a przez rok następny - na uniwersytecie w Wiedniu - slawistykę, filozofię i germanistykę.. Debiutował w jednodniówce wierszem patriotycznym (Hej, kiedyż, kiedyż!...). Pierwsze przekłady drukował w "Echu Literacko-Artystycznym". W Warszawie zetknął się ze Staffem, potem poznał i zaprzyjaźnił się z Tuwimem, Lechoniem i Iwaszkiewiczem, z którymi stworzył grupę Skafander. Po wybuchu II wojny światowej ewakuował się do Lwowa wraz z redakcją "Gazety Polskiej"; planowano wydawać ją nadal, a gdy okazało się to niemożliwe, Wierzyńscy przekroczyli granicę rumuńską (17 września). Przebywali we Francji, Portugalii, Brazylii, a od 1941 zamieszkali w Stanach Zjednoczonych. Zmarł 13 lutego 1969 r. w Londynie. W 1978 jego prochy zostały sprowadzone do kraju i pochowane na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Twórczość (pierwsze wydania):
I. Poezja
Wiosna i wino. Warszawa: Tow. Wydawnicze, 1919
Wróble na dachu. Warszawa: Ignis, 1921
Wielka Niedźwiedzica. Warszawa: Ignis, 1923
Pamiętnik miłości. [Warszawa:] Ignis, 1925
Laur olimpijski. Warszawa: J. Mortkowicz, 1927
Pieśni fanatyczne. Warszawa: J. Mortkowicz, 1929
Rozmowa z puszczą. Warszawa: J. Mortkowicz, 1929
Gorzki urodzaj. Warszawa: J. Mortkowicz, 1933
Wolność tragiczna. Warszawa: Książnica-Atlas, 1936
Kurhany. Warszawa: J. Mortkowicz, 1938
Barbakan warszawski. Nicea: Oficyna S. Tyszkiewicza, 1940
Ziemia-Wilczyca. Londyn: M. I. Kolin, 1941
Róża wiatrów. Nowy Jork: Rój in Exile, 1942
Ballada o Churchillu. Nowy Jork: Roy, 1944
Podzwonne za kaprala Szczapę. Nowy Jork: Tygodnik Polski, 1945
Krzyże i miecze. Londyn: Stow. Pisarzy Polskich, 1946
Korzec maku. Londyn: Veritas, 1951
Siedem podków. Nowy Jork: Roy, 1954
Tkanka ziemi. Paryż: Instytut Literacki, 1960
Kufer na plecach. Paryż: Instytut Literacki, 1964
Czarny polonez. Paryż: Instytut Literacki, 1968
Sen mara. Paryż: Instytut Literacki, 1969
Dwa pierwsze tomy poetyckie Wierzyńskiego Wiosna i wino oraz Wróble na dach mówią o pięknie świata o jego bogactwie ,wiersze te ukazują zachwyt nad samą niezwykłością istnienia. W jego wierszach dominuje witalizm ,manifestujący się przekonaniem o nieograniczonych siłach biologicznych człowieka .Autor w swoich wierszach posługuje się słownictwem codziennym i kolokwialnym ,imitującym uliczne rozmowy .Tematyka tych wierszy jest błaha ,wyraża się nieustannym zachwytem nad codziennością. W erotykach miłość jest upajająca, wspaniała, prowokująca do żartu .
. W kolejnych tomach „Wielka Niedźwiedzica, „Rozmowa z puszczą”,” Gorzki urodzaj „ trudno już znaleźć nastrój radości i zachwytu nad życiem. Poeta rozważa dramatyzm istnienia człowieka, wpływ cywilizacji na życie ludzkie, pojawia się pesymizm w widzeniu człowieka, nastroje katastroficzne Tematyka katastroficzna wiąże się z problemem narodowym. W tomie poetyckim „Wolność tragiczna” bohaterem cyklu jest Józ

bartek

Julian Tuwim (12.09.1894/Łódź-27.12.1954/Zakopane). W latach 1916-1918 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim oraz współpracował z warszawskim czasopismem studenckim „pro arete et studio”. W roku 1918 był współzałożycielem kabaretu poetyckiego „Pikador” i czołowym przedstawicielem grupy poetyckiej „ Skamander”. Pisał do miesięcznika ”skamander” oraz później do tygodnika „wiadomości literackie”. Pisał także do pism satyrycznych „ Cyrulik warszawski”; „ Szpilki”. Był również współpracownikiem i kierownikiem literackim warszawskich kabaretów artystycznych. Pisał TEKSTY GÓŁWNIE DO KABARETU „ Qwi pro Qwo” (1919-1932). Pisał także do kabaretów „banda” (1932-1934) i „Cyrulik Warszawski” (1935-1939). W czasie II wojny światowej przebywał na emigracji ( był pochodzenia żydowskiego i znajdywał się na czarnej liście Hitlera) i współpracował m.in. z wydawnictwami londyńskimi. Wrócił do kraju w 1936 r. (w czerwcu).

W twórczości Tuwima mamy bardzo dużą różnorodność tematyczną:

1 nurt jego twórczości to negacja dekadenckich nastrojów oraz zachwyt nad codziennością.

- opis ulic __________ß

Motyw urbanistyczny – realia wielkiego miasta.

- jazda tramwajem____ ß

-zauroczenie samym faktem istnienia.

Dzieła: „ czyhanie na pana Boga”; „ Sokrates tańczący”; „ siódma jesień” oraz IV tom wierszy. W tym okresie twórczości widać:

- wpływy teorii filozofa Bergsona ( szczególnie biologizm, witalizm).

- filozofii Nietzschego- zachwyt nad życiem.

- nawiązania do rosyjskiego futuryzmu i niemieckiego ekspresjonizmu.

Bohater liryczny utworów Tuwima jest stylizowany na autoportret autora ale przedstawia on zwykłego człowieka. Przeżywa wszystko tak jak inni oraz posługuje się językiem potocznym(pojawiają się kolokwializmy, brutalizmy, wulgaryzmy oraz wplątywane są zwroty w drugiej osobie).

Wiersze: „ Wiosna” ( biologizm- fascynacja biologiczną naturą człowieka. Człowiek jest zniewolony własną cielesnością, instynktem. Ten wiersz jest tego świetnym przykładem); „Ranyjulek”; „ do krytyków”; „ Ja”; „Pan”; „A jak sobie wieczorem”.

2 nurtem twórczości Tuwima były wiersze o tematyce społecznej. Refleksje polityczne, krytyczna ocena rzeczywistości. Tomiki: „Słowa we krwi”; „Rzecz czarnoleska”; „Biblia cygańska”. W tych tomikach odchodzi od tendencji witalistyczno-ekspresjonicznych. W utworach z tego okresu odnajdujemy protest przeciwko niesprawiedliwości, nędzy. Tuwim będzie tu demaskował prymitywne wzorce życia, zakłamanie, fałsz (wiersze: „mieszkańcy”; „pogrzeb prezydenta Narutowicza”; ”rewizja” ). Od tomiku „rzecz czarnoleska” zauważamy również zmianę w podejściu do słowa poetyckiego (Np. w” Rzeczy czarnoleskiej” jest poszukiwanie ładu i harmonii). J.Tuwim sięga także po wzory klasyczne ( polskie: od J. Kochanowskiego, do romantyków- Norwida i zagraniczne: Horacy, Puszkin). Pojawiają się przekonania o znaczeniu kultury nadającej sens i wartość życiu ludzkiemu.

3 nurt. Zainteresowanie słowem.

W tym czasie zaczyna się interesować operowaniem słowem i obrazem oraz (zaczyna) zagadnieniem słowa-znaku i jego stosunkiem do desygnatu. „Sitowie”

4 nurt w poezji Tuwima to twórczość dla dzieci. Poeta łączy w tych wierszach liryzm z dowcipem, wykorzystuje różne walory języka ( rytmikę, onomatopeiczne słownictwo) np. „lokomotywa”; „słoń trombalski”; „Zosia samosia”; „ Spóźniony słowik”; „ Abecadło”. Tymi wierszami trafi do psychiki dziecka.

W latach wojny napisał poemat dygresyjny „ Kwiaty polskie” nawiązując do tradycji romantycznego poematu dygresyjnego („Beniowski” J. Słowackiego). W utworze tym łączy fragmenty o różnym charakterze od lirycznych wyznań, polemik politycznych do refleksji politycznych.

Jest autorem wielu tekstów do kabaretów, świetnie parodiował style różnych twórców, dokonywał lirycznych przekładów – głównie z języka rosyjskiego (np. „słowo o wyprawie Igora”). Wynikiem jego zainteresowań historyczno-literackich były opracowane przez niego antologie „ cztery wieki fraszki polskiej”; „polska nowela fantastyczna”.

Zbierał ciekawostki z zakresu kultury obyczajowej „ czary i czarty polskie”; „ Wypisy czarnoksięskie”. Dokonywał także adaptacji teatralnych np. „Żołnierz królowej Madagaskaru” według Dobrzyńskiego. Pisał również utwory estradowe, kabaretowe, teksty szopek politycznych, piosenki, skecze. Często pisał pod pseudonimami. Pisał wiersze miłosne utrzymane w tonacji sentymentalnej.

Pozdro,miłej nauki a i na nastepny raz zyczę wiecej sumiennosci w tym co robicie!!